سکوت تعطیلاتی مقابل آلودگی
روز گذشته گردهمایی کارشناسی صاحب‌نظران حوزه آلودگی هوا با حضور برخی از مدیران شهری مرتبط با این حوزه برگزار شد. در این نشست موضوع بازتنظیم تقویم تعطیلات کشور و پیشنهاد تعطیلات پاییزی با هدف کاهش آلودگی هوا را که برابر مصوبه هیات دولت، امسال در دستور کار متولیان امر قرار گرفته و در حال بررسی است، پیگیری و پرسشی درباره سنجش تاثیر اجرای احتمالی این تصمیم در کنترل آلودگی هوا مطرح کرد، اما این پرسش توسط کارشناسان و مدیران حاضر در جلسه مسکوت ماند. تنها کسی که در این رابطه اظهارنظر کرد، محمد حقانی، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران بود که اعتقاد داشت تعطیلی توامان مدارس و ادارات دولتی به‌صورت متوالی و منظم می‌تواند در کاهش آلودگی هوای پایتخت موثر باشد، اما در عین حال یک راه‌حل مقطعی به شمار می‌رود.
این انفعال و خودداری از پرداختن به موضوع کاهش ایام و ساعات کار و تحصیل و نیز بازتنظیم تقویم تعطیلات در حالی صورت گرفت که عنوان گردهمایی دیروز شهرداری تهران «بررسی نقش و راهکارهای مداخله دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی در کاهش آلودگی هوا» بود، اما موضوع تنظیم مقررات کشوری جدید در زمینه تعطیلات به‌عنوان تازه‌ترین مصوبه دولتی در حوزه آلودگی هوا توسط هیچ یک از مدیران حاضر در جلسه مورد بحث قرار نگرفت.
انتظار این است که مدیران متولی آلودگی هوا در تمام سطوح دولتی و شهری با تشخیص دقیق صورت مساله آلودگی هوای تهران، راهکار امتحان شده اغلب کشورهای توسعه یافته در زمینه مدیریت تقاضای سفر و کاهش ایام کار و تحصیل هفته دست‌کم در نیمه دوم سال را برای کنترل منابع تولید آلایندگی با دقت و مسوولیت‌پذیری بیشتری مورد مداقه و ارزیابی قرار دهند. اما در حال حاضر به نظر می‌رسد برخی از مدیران تصور می‌کنند موضوع مهندسی تعطیلات مدارس و کاهش روزهای تحصیلی در نیمه دوم سال بیش از اینکه به مسوولان دولتی و شهری محیط‌زیست تهران مرتبط باشد، صرفا به وزارت آموزش و پرورش ارتباط دارد و متولیان آلودگی هوا نباید این موضوع در حال بررسی را که یکی از راهکارهای پایدار و آزموده شده بهبود کیفیت هوا است، دنبال کنند.
نکته جالب توجه این است که یکی از اعضای حاضر در جلسه در سطح کارشناسی که به نمایندگی از «پژوهشگاه نیرو» در این نشست حضور داشت، از انجام مطالعه‌ای در این رابطه خبر داد و با بیان اینکه راهکارهای کنترل آلودگی هوا را نباید صرفا در چارچوب‌های مکانیکی و از جنس مسائل کیفیت سوخت و خودرو جست‌وجو کرد، بلکه حل این مساله نیازمند نگاه متفاوت است، گفت: مطالعه پژوهشگاه نیرو در این رابطه نشان می‌دهد، در صورتی که بخشی از تعطیلات تابستانی به مدت یک تا 5/ 1 ماه به نیمه دوم سال منتقل شود، نه تنها از حجم آلاینده‌های هوا همزمان با آلوده‌ترین ایام سال کاسته خواهد شد، بلکه بسیاری از مشکلات دیگر نظیر پیک مصرف برق در تابستان و پیک مصرف گاز در زمستان نیز قابل کنترل خواهد بود.
انتقاد نماینده پژوهشگاه نیرو از اعلام تعطیلی مقطعی و موردی توسط کمیته اضطرار آلودگی هوا در روزهای آلوده آبان تا دی‌ماه نیز در حالی مطرح شد که بررسی نشان می‌دهد: با وجود اعلام 6 روز تعطیلی مدارس شهر تهران در مقاطع تحصیلی گوناگون طی دو ماه گذشته، به دلیل بی‌قاعدگی، ناپیوستگی و عدم سازمان‌یافتگی این تعطیلات، هدف متولیان دولتی و شهری در پایتخت از این اقدام محقق نشد. انباشت آلودگی هوا در لایه‌های پایینی جو سبب شده که تعطیلی موردی و نامنظم مدارس در 6 روز غیرمتوالی طی ماه‌های آبان تا دی، نه تنها در اغلب موارد موجب کاهش محسوس حجم آلاینده‌های هوای تهران نشود، بلکه حتی به دلیل ناپیوستگی، از هدف دیگر یعنی جلوگیری از قرار گرفتن دانش‌آموزان به‌عنوان گروه‌های حساس جامعه در معرض آلودگی هوا ناکام مانده است؛ چراکه این مدل تعطیلی، از حجم سفرهای درون‌شهری نکاسته و در نتیجه روزهای بعد از تعطیلی مدارس در دو ماه اخیر نیز، با وجود بهبود بسیار خفیف شاخص کیفیت هوا، همچنان «ناسالم» بوده‌اند. طبعا انتظار می‌رود مدیران و کارشناسان شرکت‌کننده در نشست‌هایی که با عناوین و رویکرد ارائه راهکار برای کاهش آلودگی هوا برگزار می‌شود، تعیین تکلیف راه‌حل‌های جهانی و تجربه شده کنترل آلودگی هوا از جمله بازتنظیم تعطیلات و بازنگری در روزها و ساعات کاری و تحصیلی را با اتخاذ مواضع کارشناسی، تسهیل کنند. هرچند کاهش آلودگی هوا راهکارهای متفاوتی اعم از توسعه حمل‌ونقل عمومی پاک، سریع و ارزان، محدودسازی استفاده از خودروهای شخصی، کاهش موثر تقاضای سفر و بازتنظیم روزها و ساعات کار و تحصیل دست‌کم در نیمه دوم سال دارد؛ اما مطالعه تجربیات دیگر کشورها نشان می‌دهد یکی از راه‌حل‌های پایدار مهار این معضل، افزایش تعطیلات رسمی هفتگی به دو روز است. در نشست روز گذشته که با میزبانی مدیریت شهری تهران برگزار شد، اغلب شرکت‌کنندگان بر ضرورت توسعه مترو به‌عنوان یکی دیگر از راه‌های کنترل پایدار آلودگی هوا نیز تاکید کردند.
منبع: دنیای اقتصاد
