در دولت دهم علیرغم مخالفتهای موجود، بنیاد مستضعفان در اقدامی قابل تامل کاخ شمس در مهرشهر کرج را به یکی از نهادهای نظامی فروخت و نهاد مزبور نیز با لابی های گسترده در وزارت راه و شهرسازی اقدام به تغییر کاربری و اخذ تراکم سنگین با کاربری مسکونی و ساخت 5000 واحدمسکونی در مجموعه اراضی کاخ شمس کرد!

اردیبهشت امسال:

کاخ مروارید در زمینی به وسعت ۱۱۱ هکتار با ۲۵۰۰ متر زیربنا در مهرشهر کرج احداث شده است. این بنا شامل فضاهای متعددی از جمله سالن طلایی ، دفتر کار مخصوص، سالن پذیرایی، سالن سینما، سالن بیلیارد، استخر، آب‌نما، محل نگهداری پرندگان کمیاب، اتاق‌های خواب و غیره بوده است.

تغییر کاربری کاخ مروارید(شمس) توسط یک ارگان نظامی و با مصوبات مسئولین شهری وقت کرج انجام شد.

این اقدام غیر قانونی پس از  بازتاب وسیع از طریق رسانه ها؛ مورد انتقاد افکار عمومی قرار گرفت و شورایعالی شهرسازی و معماری در دولت آقای روحانی، مصوبه‌های مربوط به فروش و تغییر کاربری آن را لغو کرد. 

کاخ مروارید (شمس) بین سالهای 1345-1347 خورشیدی توسط وسلی پیترز و بنیاد فرانک لوید رایت، آرشیتکت نامدار آمریکایی به مبلغ یک میلیون دلار ساخته شد. این کاخ در کرج تا پیش از بهمن ۱۳۵۷ در اختیار شمس، خواهر شاه مخلوع  قرار داشت. 

اما نکته مهم این است که این کاخ چگونه فروخته شد! 

به گزارش اختصاصی معماری نیوز، در خصوص تغییر کاربری و اقدام به فروش کاخ مروارید، با توجه به تبصره یک ماده واحده و تبصره 2 قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور مورخ 1364/11/26 و بندهای ماده 3 قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی، نقل و انتقال صورت پذیرفته فاقد وجاهت قانونی و مشمول مواد 558 تا 569 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی می باشد و از سوی دیگر تغییر کاربری اراضی موصوف مشمول قانون منع فروش بوده است. 

موقعیت اثر: 
کاخ مروارید (شمس) در زمینی به مساحت 111 هکتار عرصه و باغات  و 2500 متر مربع اعیان در سال 1347-1345 شمسی ساخته شد. 

تا قبل از انقلاب شکوهمند 57 این کاخ در اختیار شمس پهلوی، خواهر شاه مخلوع  قرار داشت.  اما پس از پیروزی انقلاب، مالکیت آن در اختیار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت. 

این اثر در تاریخ 1381/11/12 با شماره 7067 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. 

در بازنگری طرح تفصیلی شهر کرج که ویرایش نهایی آن در خرداد 87 توسط مهندسان مشاور باوند صورت گرفت، این مجموعه جزو آثار فرهنگی-تاریخی با ارزش واقع در محدوده طرح توسعه شهر کرج شمرده شد. 

با این حال، در تاریخ 1386/12/25 علی رغم اینکه این اثر مشمول قانون منع فروش بوده، اما توسط بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی به مبلغ 70/000/000/000  ریال فروخته شد. 

در تاریخ 1390/12/25 موضوع تغییر کاربری این اثر در کمیسیون ماده 5 شهر کرج مطرح شد. 

این درخواست شامل تغییر کاربری 76/8 هکتار اراضی کاخ مروارید به شرح زیر بود :  
24/7 هکتار مجموعه کاخ و پیرامون آن در اختیار شهرداری  
18/6 هکتار جهت تامین خدمات عمومی در اختیار مالکین  
23 هکتار جهت شوارع و معابر  
2/2 هکتار جهت کاربری تجاری  
32/7 هکتار جهت کاربری مسکونی برای حدود 7000 واحد مسکونی  

همانطور که در تصویر کمیسیون ماده 5 مشاهده می شود، استاندار، شهردار و معاون امور عمرانی استانداری موافق واگذاری و مدیران کل مسکن وشهرسازی و میراث فرهنگی استان و دبیر کمیسیون از مخالفین این مصوبه بودند. 

در تاریخ 1391/6/4 میرمحمد غراوی، دبیر وقت شورایعالی معماری و شهرسازی در اقدامی تامل برانگیز از فرهادی، استاندار وقت استان البرز درخواست اصلاح مصوبه از طریق کمیسیون ماده 5 را کرد!

این مصوبه در تاریخ 1391/6/21 توسط کمیسیون ماده5 کرج اصلاح شد. این کمیسیون با تغییر کاربری به شرط تایید شورایعالی شهرسازی و معماری موافقت کرد. 

همانگونه که در تصویر زیر مشخص است، از بین افرادی که حق رای داشتند، بجز مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع و گردشگری، الباقی اعضاء با تغییر کاربری موافقت کردند.

سپس مصوبه کمیسیون ماده 5 به شماره 47181مورخ 1391/6/21 در تاریخ 1391/7/5 برای تایید به دبیرخانه شورایعالی شهرسازی و معماری ارسال شد. 

این مصوبه در تاریخ 1391/7/10 در شورایعالی شهرسازی و معماری وقت به تصویب رسید. 

در این مصوبه که به پیشنهاد کمیسیون ماده5 کرج و توسط شورایعالی شهرسازی و معماری به تصویب رسیده بود؛ آمده است: مغایرت اساسی شهر کرج مربوط به تغییر کاربری 76/8 هکتار اراضی پیرامون کاخ مروارید مهرشهر از فضای سبز، به مسکونی با خدمات مربوطهرا  مورد بررسی قرار داد و ضمن موافقت با پیشنهاد کمیسیون ماده5 کرج در این خصوص مقرر نمود: سرانه های مربوطه در چارچوب طرح تدقیق سرانه ها و استقرار جمعیت به میزان400 نفر در هر هکتار به تایید و کنترل دبیرخانه شورایعالی شهرسازی و معماری رسیده و متعاقبا ابلاغ گردد. 

این مصوبه که توسط شورایعالی شهرسازی و معماری، بعنوان بالاترین مرجع تصمیم‌گیری در مورد تمامی موضوعات شهرسازی و معماری کشور و فرادست کمیسیون ماده 5 مورد تصویب قرار گرفته بود، داری اشکالات قانون اساسی بود. 

این ایرادات شامل موارد زیر است: 
* عدم توجه به قوانین منع فروش 
* عدم توجه به ضوابط حریم اثر ملی 
* عدم طی کامل مراحل استانی (کارگروه زیربنایی و شورای برنامه ریزی استان) 
* مكاتبه دبیر شورایعالی با استاندار و درخواست اصلاح مصوبه 
* تایید استقرار جمعیت به میزا 400 نفر در هكتار 

کاخ مروارید (شمس) را چگونه پس گرفتند؟

 با توجه به ضرورت رعایت حرائم ابلاغی سازمان میراٍث  فرهنگی و گردشگری در مورد اثر فرهنگی تاریخی "کاخ مروارید"، و پس از روی کار آمدن دولت آقای دکتر روحانی؛ پیروز حناچی بعنوان دبیر شورایعالی شهرسازی و معماری مصوبه مورخ 91/07/10 شورایعالی شهرسازی و معماری، با تاکید بر حفظ اراضی پیرامون کاخ مروارید به عنوان بخشی از فضای مجموعه کاخ مروارید را لغو کرد.

حناچی در ابتدا طی نامه ای  به شماره 61149/300 بتاریخ 1392/10/28 خطاب به طاهری، استاندار  و رئیس شورای برنامه ریزی و توسعه استان البرز، دستور داد تا شهرداری کرج نسبت به صدور پروانه و اقدامات اجرایی دستور توقف صادر نماید و همچنین مقرر شد اعضاء مربوط شورایعالی شهرسازی و معماری با هدف بررسی باغات شهر کرج و کاخ مروارید، به کرج سفر کرده و نتیجه آن را گزارش نمایند. 

حناچی، دبیر شورایعالی شهرسازی و معماری طی نامه ای به شماره 72415/300 بتاریخ 92/12/26 به استانداری  البرز، ضمن اشاره به غیرقانونی بودن تغییر کاربری اراضی موصوف که مشمول قانون فروش می باشد، به جهت تخطی از نصوص قانون، لغو مصوبه کمیسیون ماده5 مورخ 91/2/21 و مصوبه شورایعالی شهرسازی و معماری مورخ 91/7/10 را ضروری دانست. 

در ادامه نیز دادستان عمومی و انقلاب کرج نیز خطاب به مدیرکل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان البرز، عطف به نامه شماره 932150/396 مورخ 93/1/27 در خصوص گزارش وضعیت کاخ گلستان اعلام داشت: به محض رویت ابلاغیه نسبت به تصرف و حفاظت از مجموعه برابر مقررات قانونی اقدام نمایید. 

تصویر زیر نمای سرانه کاربری های مجموعه کاخ مروارید (شمس) است که اگر این مصوبه لغو نمی شد، اکنون این مجموعه بصورت زیر تفکیک شده بود.

طبق مصوبه ابطال شده کمیسیون ماده5، پروژه مسکونی 7000 واحدی مقرر شده بود در محل "نارنجی" شکل احداث شود.

1393.11.26

درخصوص مجموعه کاخ مروارید با توجه به تبصره یک ماده واحده وتبصره 2 قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور مورخ 26/11/1364 و بند های ماده 3 قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی و قانون منع فروش و واگذاری اراضی با کاربری غیر مسکونی برای امر مسکن، تصمیم کمیسیون ماده پنج مورخ 21/6/91 و مصوبه شورایعالی شهرسازی و معماری مورخ 10/7/ 91 لغو و مراتب در آینده مورد تجدید نظر قرار خواهد گرفت.

در ادامه مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری آمده است: با توجه به انطباق حریم مجموعه کاخ مروارید بر محدوده ملکی طبق ضوابط طرح تفصیلی و به جهت حفظ یکپارچگی مجموعه، صیانت و حفاظت از کل اراضی مجموعه فرهنگی و تاریخی کاخ شامل ساختمان‌ها، استخر، دریاچه مصنوعی، میدان سوارکاری، جنگل مصنوعی، زمین تنیس، زمین گلف، فرودگاه و باغ مشجر شرقی توسط سازمان میراث فرهنگی الزامی است.

همچنین شورای عالی شهرسازی و معماری مصوب کرد: در خصوص باغات تثبیت شده کرج، با توجه به هجمه تخریب و تغییر کاربری های انجام پذیرفته و به جهت جلوگیری از تبدیل باغات؛ دستورالعمل ماده 14 قانون زمین شهری بر باغات تثبیت شده و کلیه پلاک هایی که بر اساس قانون حفظ و گسترش فضای سبز و آرای کمیسیون ماده 12 باغ می باشند لازم الرعایه بوده و جایگزین ضوابط و مقررات طرح جامع راهبردی ساختاری و طرح تفصیلی در پهنه باغات می شود.

همچنین مقرر شد کمیته فنی شورایعالی شهرسازی و معماری ،ضوابط و مقررات کلیه عرصه های سبز و باز شهر کرج را در ضوابط و مقررات طرح جامع ساختاری و راهبردی و طرح تفصیلی با رویکرد حفظ حداکثری پهنه های مذکور مورد بازنگری قرار داده و نتیجه به شورا ارائه گردد.

شورای عالی شهرسازی و معماری همچنین مصوب کرد: در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری و تاکیدات مکرر ایشان بر حفظ باغات و جلوگیری از"تبدیل فضای سبز به آهن و سیمان" طی مکاتبه ای با معاونت بازرسی ستاد کل نیروهای مسلح ضمن تآکید بر ضرورت التزام عملی و تمکین به قوانین مرتبط با صیانت از منابع طبیعی، محیط زیست و میراث طبیعی، فرهنگی و تاریخی توسط نیروهای مسلح یادآوری شده و موضوع تبدیل باغات کرج به معاونت یاد شده منعکس شود.

کاخ مروارید یا کاخ شمس یکی از بناهای ارزشمند دوران معاصر است که به واسطه ساخت آن توسط بنیاد فرانک لوید رایت در ایران شهرت جهانی دارد. این اثر در سال 1382 به شماره 7067 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و تا اوایل دهه 80 به عنوان موزه و با نام مجتمع اردویی تفریحی شهید فهمیده مورد بازدید عموم قرار می گرفت.

امروز:

در حال حاضر "بنای مخروب کاخ شمس" با فشار دادستانی البرز از بنیاد مستضعفان در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته است اما وزارت راه و شهرسازی هنوز نتوانسته بر نهادی که زمین های مجموعه کاخ شمس را در اختیار گرفته فائق شود تا بتواند مابقی اراضی را هم به بنای کاخ شمس ملحق کند!

شنیده ها حاکی از آنست، در این خصوص گویا بنیادنظامی مزبور با توجه به اینکه نتوانسته است در زمینهای الحاقی کاخ شمس، ساخت و ساز مدنظر خود را انجام دهد، در صدد فروش زمین مزبور به یک نهاد پرنفوذ است تا بتواند از اختیارات ویژه این نهاد در ساخت و ساز استفاده کند. لزوم هوشیاری نهاد مزبور با توجه به تبعات منفی افکار عمومی و رسانه ای در این خصوص میتواند از خدشه دار شدن وجهه این نهاد جلوگیری کند.

گفتنی است قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور مورخ ٢٦ بهمن ١٣٦٤، «اداره کل کاخ ها» را زیر مجموعه سازمان میراث فرهنگی قرارداده و تبصره یک ماده واحدة قانون مزبور، اموال منقول و غیر منقول واحدهای تشکیل دهندة سازمان میراث فرهنگی از جمله «اداره کل کاخ ها» را به سازمان میراث فرهنگی منتقل کرده است.

بر پایه این الزامات قانونی، سازمان میراث فرهنگی در راستای انجام وظایف قانونی خود کاخ مروارید واقع در مهرشهر کرج دارای 2500 مترمربع اعیان و ١٠١ هکتار عرصه‌ و باغ را بر پایه مصوبه شماره 7067 مورخ 12/11/1381 ‌در فهرست آثار ملی ثبت کرده است. همچنین برابر نامه مورخ 21 تیر ماه 1382 به شماره 4224 رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور به استاندار تهران که در آن هنگام در برگیرنده شهرستان کرج و شهرک های اطراف آن بوده است صریحاً اعلام شده است که:

«هر گونه تخریب و دخل و تصرف در اثر مذکور برابر مواد 558 تا 569 از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی‌ و‌مجازات های بازدارنده جرم محسوب و مرتکب مشمول مجازات های قانونی خواهد بود. مراتب جهت استحضار و ابلاغ به مقامات و مسئولین ذیربط اعلام می گردد.»

نظر بدهید: