تغيير رويكرد دولت در مناطق حساس شهرها از «كسب درآمد» به «ارزشزايي محله‌اي»
متولي امور بافت‌هاي فرسوده در وزارت راه‌وشهرسازي با استناد به دو توصيه اخير بانك‌جهاني درباره «نوع مسووليت دولت‌هاي مركزي و محلي براي احيای قلب بيمار شهرهاي بزرگ»، رويكرد گذشته خود در محدوده فرسوده شهرها را تغيير داد.
محمدسعيد ايزدي معاون وزير راه‌وشهرسازي و مديرعامل شركت مادرتخصصي عمران و بهسازي شهري ايران روز گذشته اعلام كرد: دولت يازدهم با تغيير نگاه و تدوين سياست جديد در بافت‌فرسوده، ضمن تعهد به پروژههاي قبلي در حال اجرا در اين محدوده‌ها، طرح‌هاي جديدي با هدف تحريك سرمايه‌گذاران به حضور در نقاط فرسوده داخل شهرها، آماده اجرا كرده كه البته بخشي از همين طرح‌ها هم‌اكنون در چند شهر كشور كليد خورده است. ايزدي از اجراي طرح «كاتاليست‌پروژه» در بافت‌هاي فرسوده حداقل 15 شهر خبر داد و گفت: مطالعات بانك‌جهاني و تجربه موفق برخي كشورها، وظيفه دولت در بافت‌هاي فرسوده را در دو محور شامل «ايجاد، ترميم و گسترش شبكه‌هاي تاسيساتي و دسترسي معابر» و همچنين «توسعه و افزايش سرانه‌هاي خدمات عمومي مورد نياز محله» توصیه مي‌كند كه انجام هر دو مسووليت، نه‌تنها درآمدزايي براي دولت ندارد كه نيازمند اختصاص منابع مالي براي هزينه‌كرد در اين محدوده‌ها است. معاون وزير راه‌وشهرسازي با تاكيد بر اينكه، دولت در اين مقطع تصميم گرفته «توسعه شبكه‌هاي تاسيساتي و دسترسي، در كنار افزايش مراكز خدمات محله‌اي» را در بافت‌هاي فرسوده برقرار كند، افزود: در قالب اين دو اقدام، كاتاليزورهاي هدفمند براي حضور سرمايه‌گذاران ساختماني در نقاط به‌ظاهر كم‌بازده شهرها، بوجود مي‌آيد و به تبع، امكان توسعه سكونتي و اجراي برنامه اصلي دولت مبني‌بر «تامين مسكن خانوارهاي كم‌درآمد در بافت‌فرسوده» فراهم مي‌شود.
بيش از 75 هزار هكتار از مساحت شهرهاي ايران را بافت‌فرسوده تشكيل مي‌دهد كه طبق آخرين آمار رسمي، حداقل 11 ميليون نفر در اين محدوده‌ها سكونت دارند. از طرفي، بررسي‌هاي انجام شده در طرح جامع مسكن حكايت از آن دارد كه نيمي از 2 ميليون و 500 هزارخانوار اجاره‌نشين و بدمسكن عضو 4 دهك اول جامعه، در بافت‌هاي فرسوده شهرها ساكن هستند.
اين دو شاخص بافت‌فرسوده، يعني تراكم تقريبا بالاي جمعيت ساكن و كم‌درآمد بودن نيمي از آنها، دولت را بر آن داشته، در سياست جديد نوسازي، اقدام دو منظوره انجام دهد به اين صورت كه همزمان با عمليات نوسازي، بخش قابل‌توجهي از نياز مسكن كم‌درآمدها در همين محدوده‌ها پاسخ داده شود.
موقعيت جغرافيايي بافت فرسوده شهرها به‌خصوص در شهرهاي بزرگ، عمدتا در قلب شهر و مناطق مركزي قرار دارد.
روال دولت و شهرداري‌ها تاكنون بر «دخالت مستقيم در ساخت‌وسازهاي بافت‌فرسوده» بود طوري كه تبديل دولت‌هاي مركزي و محلي به پيمانكار سازنده يكسري ساختمان مسكوني يا تجاري در بافت‌هاي فرسوده، از يكسو باعث رقابت يكسر باخت با بخشخصوصي و در نتيجه تضعيف شانس سرمايه‌گذاران براي فعاليت در اين محدوده‌ها شد و از سوي ديگر به غفلت متوليان شهر در انجام برنامه‌هاي زيرساختي براي جذاب‌سازي محله‌هاي فرسوده دامن زد.
در گذشته، عمده پروژه‌‌هايي كه هم از طرف دولت و هم توسط شهرداري‌ها در بافت‌هاي فرسوده اجرايي شده، يك وجه آن، جنبه درآمدزايي براي مجري را به همراه داشته طوري كه هم‌اكنون، حدود 110 پروژه پيمانكاري با همين خصلت، از سوي متوليان بافت‌فرسوده در حال اجرا است. در اين زمينه، ايزدي مديرعامل شركت عمران و بهسازي شهري ايران به «دنياي‌اقتصاد» گفت: به موازات تكميل پروژههاي درآمدزا، پروژههاي جديد اما با ماهيت متفاوت از قبلي‌ها، در قلب فرسوده شهرها را شروع كرده‌ايم كه به جاي درآمدزايي براي دولت، ارزشزايي براي اين محله‌ها را به همراه دارد. هم‌اكنون در برخي شهرهاي بزرگ از جمله تهران، سرمايه‌گذاري‌هاي ساختماني بخشخصوصي در مناطق گران‌قيمت و شمالي شهر متمركز شده در حالي كه طبق گفته معاون وزير، اگر پاره‌اي امكانات از سوي دولت مركزي و محلي، در بافت‌فرسوده برقرار شود، بازدهي سرمايه‌گذاري در اين مناطق مي‌تواند با ساير نقاط، رقابت‌پذير باشد. ايزدي با بيان اينكه اجراي «كاتاليست پروژه‌ها» در دو محور، هم‌اكنون در مناطق فرسوده شهرهايي همچون تبريز، اصفهان، ساري، شيراز و نايين آغاز شده است، افزود: در تهران نيز دو محله فرسوده در مركز پايتخت، براي اجرا شناسايي شده كه به زودي عمليات آن شروع خواهد شد.
متولي امور بافت‌فرسوده در وزارت راه‌وشهرسازي تصريح كرد: كاتاليست پروژه‌ها، طرح‌هاي عمراني نظير تعريض و بهسازي معابر تنگ و باريك، بازسازي خدمات زيربنايي و احداث مراكز تفريحي، فرهنگي و ورزشي هستند كه ايجاد آنها، سكونت و سرمايه‌گذاري را به صورت توام در بافت فرسوده تقويت مي‌كند. اين پروژه‌ها قرار است با همكاري و مشاركت عميق دولت و شهرداري‌ها اجرايي شود.
ايزدي با بيان اينكه در گذشته، دولت و شهرداري‌ها، براي نوسازي بافت فرسوده، املاك را تملك مي‌كردند، تاكيد كرد: چون اين مدل ساخت‌‌وساز، مناطق فرسوده را به چشم زمين‌‌خالي و بدون ساكن، تصور مي‌كرد، اجراي آن باعث خروج خانوارهاي سنتي و قديمي از اين محله‌ها شد و در عمل هويت اين مناطق را مخدوش كرد اما در شكل جديد سياست‌گذاري، مالكان و سرمايه‌گذاران به شكل مشاركتي و بدون دخالت مستقيم دولت، به نوسازي اين محله دست خواهند زد. معاون وزير راه‌وشهرسازي به مصوبه اخير بانك‌مركزي براي پرداخت 50 ميليون تومان تسهيلات نوسازي در بافت‌فرسوده و همچنين زمينه اجراي طرح ساخت و تامين مسكن اجتماعي در اين محدوده‌ها اشاره كرد و گفت: اگر دو محرك مدنظر كاتاليست پروژه‌ها، در بافت‌فرسوده اتفاق بيفتد، خودبه‌خود، بخشي از ركود فعلي مسكن از طريق بازگشت سرمايه‌گذاران به بافت فرسوده، پايان خواهد گرفت.
آمار و كاربري «زمينهاي ذخيره» تهران
معاون وزير راه‌وشهرسازي در ادامه گفت‌وگو با «دنياي‌اقتصاد»، با اشاره به اينكه حدود 4 تا 5 هزار هكتار زمين بالاي يك هكتار در شهر تهران وجود دارد، گفت: اين زمين‌ها مطابق ضوابط شهرسازي، «زمين‌ذخيره» نامگذاري شده‌اند و بايد براي نيازهاي خدماتي و توسعه آتي شهر تهران متناسب با گذر زمان، مورد استفاده قرار بگيرد. عرصه پادگان‌ها و اراضي بدون استفاده از جمله زمينهاي ذخيره است كه در راستاي نوسازي بافت‌فرسوده، مي‌شود از آنها بهره گرفت.
معاون وزير راه‌وشهرسازي: 15پروژه محرك براي سرمايه‌گذاري بخشخصوصي در قلب شهرها اجرا مي‌شود
