خانه «عامری‌ها» با خاک یکسان شد
خانه را ثبت ملی کردند، آن هم از نوع اضطراری‌اش؛ گفتند آن‌قدر نفیس است که هیچ جایگزینی برایش ندارند، اما امروز خانه‌ی
«عامری‌ها» با خاک یکسان شده و وسط ساختمان خانه، «تاورکرین» جولان می‌دهد.
بیش از دو سال از زمانیکه مالک مجتمع تجارت جهانی خانه «عامری‌ها» را خرید تا برای این مجتمع پارکینگ بسازد
می‌گذرد؛ زمانیکه کمیته پیگیری خانه‌های تاریخی تهران، سریع دست به کار شد و با تهیه پرونده ثبتی این خانه، موفق
شد آن را به صورت اضطراری در فهرست آثار ملی ثبت کند، اما چه فایده؟
تا یکی دو ماه پیش هنوز سقف خانه از بالای در ورودی آن که در خیابان «سپهبد قرنی» است مشخص بود، هر چند
گاهی اوقات یکی دو چوب از سقف شیروانی مانند آن کم می‌شد، اما امروز به جای آجر و چوب این خانه، فقط یک سوله
سیمان و تاورکرینی (جرثقیل) دیده می‌شود که هر لحظه به سمتی می‌چرخد.
عوامل زیادی دست به دست هم دادند تا این خانه را تخریب کنند و نخستین عامل آن امضای مجوز یکی از مدیران سابق
اداره کل میراث فرهنگی استان تهران در اوایل سال 90 بود، هر چند پس از آن میراث فرهنگی استان تهران برای حفظ این
خانه آن را به صورت اضطراری ثبت کرد، اما قدم بعدی از سوی بخش حقوقی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
برداشته شد، آن هم زمانی که دیوان عدالت اداری در پاسخ آخرین درخواست بخش حقوقی مبنی بر دادن یک فرصت دیگر
برای دفاع از خانه عامری‌ها، پاسخ داده بود که با توجه به این‌که مالک جدید خانه عامری‌ها، این خانه را قبل از ثبت آن در
فهرست آثار ملی خریده، برای او حقی در این زمینه ایجاد شده است، بنابراین امکان دادن فرصت دیگر وجود ندارد.
اما میراث فرهنگی می‌توانست تا زمانی مقرر یک دفاعیه‌ی جدید به دیوان ارائه کند، که با توجه به تعلل بخش حقوقی
سازمان میراث فرهنگی برای آن به استان تهران و از بین رفتن زمان مناسب برای دفاعیه این امکان نیز تقریبا از بین رفت.
چون بخش حقوقی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هفت روز پس از پایان یافتن مهلت داده‌شده از سوی دیوان
عدالت اداری به بخش حقوقی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، معاونت حقوقی سازمان میراث فرهنگی و
گردشگری کشور، نامه‌ی مربوط به این موضوع را به اداره‌ی میراث فرهنگی تهران تحویل داد هرچند پس از رسیدن نامه به
بخش حقوقی اداره‌ی میراث فرهنگی تهران، این بخش حقوقی در نامه‌ای به دیوان عدالت اداری، این تعلل را توضیح داد و
از دیوان مهلت دوباره‌ای برای دفاع خواست، اما با توجه به زمان از دست رفته، این اقدام هم فایده‌ای نداشته است.
خانه عامری ها در زمینی به مساحت ۲۷۵۰متر در ضلع جنوبی غربی میدان فردوسی که از املاک خاندان
امین دارالضرب از افراد شهره دوران قاجار و احداث کنندگان اولین کارخانه های ملی بعد از دوران امیرکبیر و
همچنین از موسسان اولیه بانکداری در ایران بود احداث شده است. خانه عامری ها توسط بزرگ خاندان
عامری “میرزا جواد خان عامری” بنا شده . میرزا جواد خان در سال ۱۲۷۰خورشیدی در شهر سمنان زاده شد
و پس از ۸۹سال زندگی در دی ماه سال ۱۳۵۹در شهر تهران درگذشت. بانی خانه عامری ها فرزند میرزا
ابو الحسن خان معین الممالک از بزرگان و مالکان سمنان بود که نزدیک به پنجاه سال در خدمات دولتی به کار
پرداخت و مدتی هم در دربار ناصرالدین شاه گذراند. بانی خانه عامری ها از پنج سالگی تحصیلات خود را در
سمنان آغاز نمود و سپس دوره متوسطه را در مدرسه اقدسیه تهران به پایان برد و به مدرسه سیاسی وارد
شد و با افرادی مانند علی اکبر سیاسی، میرزا ابراهیم خان (برادر دهخدا) ، عیسی بهنام و چند تن دیگر
هم‌دوره بود. بانی خانه عامری ها پس از سفر به پاریس، ادامه تحصیل خود را در فرانسه دنبال نمود و در
سال ۱۲۹۴خورشیدی ، ۱۹۱۵میلادی به تهران بازگشت و از سال ۱۲۹۵ش/۱۹۱۶م به درخواست
مسیوپرنی (Adolphe Perney) مستشار عدلیه ایران، به عنوان معاونت مستشاری عدلیه، در انجام کارها
به او کمک نمود و مدرسه عالی حقوق در تهران را بنیاد نهاد و خود در آن به تدریس پرداخت پس از شهریور
۱۳۲۰، مدتی نیز معاونت دادستانی تهران، ریاست اداره کارگزینی، ریاست دارالترجمه و ریاست اداره کل تهیه
قوانین را به عهده داشت.
میرزا جواد خان عامری بانی خانه عامری ها به ریاست کل محاکم بدایت (دادگاه های شهرستان تهران) منصوب شد ، جواد عامری پست‌های متعدد مهمی مانند وزارت
کشور در کابینه‌ی دوم قوام در سال ۱۳۲۱، چهار دوره نمایندگی مجلس و عضویت در هیأت‌های رفع اختلاف داشت. آخرین سمت او سفیر کبری ایران در اتریش
بود که از سال ۱۳۳۷تا ۱۳۴۰ (زمان بازنشستگی او) به طول کشید..
آدرس خانه عامری ها: استان تهران ، شهر تهران ، میدان فردوسی ، ابتدای خیابان فردوسی (علاء الدوله سابق) ، دست چپ بعد از پاساژ در حال احداث ، پ ۴۵۹و
درب دیگر آن در خیابان شهید تقوی (کوشک سابق) ، بن بست انوشیروان ، انتهای بن بست خسرو شاهی ، پ ۸
شماره ثبت در فهرست آثار ملی ایران : ندارد
مختصات جغرافیایی ، آب و هوا ، نقشه خانه ابتهاج (ارغوان)و … : E 51″25’11.40 N 35″41’59.27
ارتفاع از سطح دریا : ۱۱۸۹متر
عمارت اصلی خانه عامری ها در دو طبقه در ضلع شمال شرقی بنا احداث شده و ایوانها و سرستونهای منحصر به فرد آن
در ضلع جنوبی و غربی بنا در حال تخریب می باشد. عمارت های دیگر خانه عامری ها در این زمین در ضلع غربی (در بر
خیابان فردوسی) در دو اشکوب بنا شده که تمامی آنها در حال حاضر تجاری بوده و بیشتر آنها در اختیار صرافان می
باشد. آجر کاریهای زیبا و همچنین کاشی کاری های سر در و پنجره های عمارتهای غربی همچنان پابرجاست و تخریب
نشده است.
لازم به ذکر است خانه عامری ها در اواخر دوران قاجار و در داخل حصار ناصری بنا شده و احداث پاساژ مذکور در مجاورت
این بنا ، مالکین پاساژ را به این فکرانداخت تا با تخریب خانه عامری ها که متاسفانه تاکنون ثبت ملی نشده است ، آن را
به پاساژ الحاق نمایند
پاساژ مذکور در حریم یکی از آثار ملی ایران به نام ساختمان اداره مرکزی سیمان ثبت شده به شماره ۱۳۳۹۱مورخ
۱۳۸۴/۰۵/۲۵می باشد که این ملک توسطسیروس فرمانفرمائیان (فرزند هشتم عبدالحسین میرزا فرمانفرما و بتول خانم
و از درباریان دوران پهلوی اول) بنا و سپس منوچهر هرمز قراگوزلو در این عمارت
ساکن بود و بعدها در اختیار بانک پارس قرار گرفت و در نهایت در سال ۱۳۴۳یکی از سه برادران ابتهاج به نام احمدعلی
ابتهاج (مالک کارخانه سیمان تهران) آنرا خریداری کرد. خانه دیگری که در مجارت پاساژ قرار گرفته خانه هوشنگ ابتهاج
متخلص به «ه. الف سایه»، شاعر و موسیقی‌پژوه است که با شماره ۲۳۸۷۸در
۲۶آبان ماه سال ۱۳۸۷ثبت ملی شده است و این خانه به خانه ارغوان شهره می باشد. . دلیل این نامگذاری، وجود
درخت ارغوان معروفی در حیاط این خانه است کهسایه، شعر معروف (ارغوان) خود را برای آن درخت گفته است. این خانه
قدمت چندانی ندارد اما از آنجاکه در زمان سکونت سایه در آن محفل ادبی بزرگان شعر وموسیقی و محل نشست‌های آنها
بوده‌است دارای ارزش فرهنگی بسیار بالایی است.
نکته جالب شعر ارغوان این است که شاید می دانست قرار است پاساژی عظیم در کنار این خانه ساخته شود:
آفتابی به سرم نیست ، از بهاران خبرم نیست ، آنچه می بینم دیوار است
…
نفسم می گیرد ، که هوا هم اینجا زندانی ست
…
ارغوانم آنجاست ، ارغوانم تنهاست ، ارغوانم دارد می گرید ، چون دل من که چنین خون آلود
هر دم از دیده فرو می ریزد
خانه عامری ها قبل از تخریب
خانه عامری ها بعد از تخریب
