کاشی‌های گنبد «حسینیه ارشاد» که رویدادهای فرهنگی تاریخی زیادی را به‌ویژه در دوران انقلاب اسلامی لمس کرد و جایگاه جلوس بزرگانی مانند «آیت‌الله مطهری» و دکتر علی شریعتی بوده، ترک برداشته‌اند.

 

از ترکی که با چشم هم می‌توان قدیمی بودن آن را یافت که بگذریم، ساخت‌وسازهای اطراف این بنای تاریخی خود قصه‌ دیگری است که نشان از بی‌توجهی متولیانِ این بنای تاریخی دارد.


علاوه‌بر آسمان‌خراشی که چند سالی است سایه‌بان گنبد ترک خورده‌ی حسینیه ارشاد شده، ساخت مجتمع تجاری 11 طبقه در کمتر از 50 متری این بنای تاریخی خود دل‌نگرانی دیگری است که باید متولیان میراث فرهنگی نسبت به آن عکس‌العمل نشان دهند، اما با جستجویی کوتاه در اینترنت به یک واقعیت دیگر درباره‌ی آن می‌توان پی برد؛ کاهش حریم «حسینیه‌ی ارشاد» برای ساخت این مجتمع تجاری!

حسینیه ارشاد در سال ۱۳۴۶ توسط «محمد همایون»، سرمایه‌گذار و «ناصر میناچی»، مدیر و شهید مرتضی مطهری بنیان گذاشته شد. حسینیه در زمین باغی به مساحت دو هزار مترمربع احداث شد. دکتر علی آبادی (دادستان تهران‌)، محمد همایون و میناچی اعضای هیئت امنای حسینیه ارشاد بودند. هدف از تشکیل حسینیه در آن زمان، ایجاد یک مرکز مذهبی و فرهنگی برای قشر فرهیخته‌ و روشن‌فکر بود و به همین دلیل حسینیه به صورت فضایی مدرن و امروزی طراحی و به شکل آمفی‌تئاتر ساخته شد.

ظرفیت سالن که با شیب مناسبی ساخته شده‌ بود، هزار نفر در طبقه اول و 500 نفر در طبقه دوم است‌. در سال‌های بعد، تالاری نیز با ظرفیت 500 نفر در زیر زمین حسینیه ساخته شد تا کلاس‌های فرهنگی مذهبی در آنجا تشکیل شود. در سال ۱۳۵۹، تصمیم گرفته شد که دو هزارمتر مربع از زمین باقیمانده از باغ نیز خریداری و مسجد حسینیه ارشاد در آن بنا شود.

سبک معماری حسینیه و مسجد اسلامی و کاشی‌کاری آن توسط مهندسان مختلف صورت گرفته که مسئولیت آن با «حاج علی برگی جانی» بوده است‌. کاشی‌کاری مسجد نیز بر عهده حاج اکبر زحمتکش و «ابراهیم فلاح» بوده که در آن نهایت دقت به عمل آمده است‌.

در سال ۱۳۵۹، با تأسیس کتابخانه‌ حسینیه ارشاد و توسعه روزافزون‌ آن، تمام سطح حیاط خالی و هزار و 100 متر مربع نیز به کتابخانه اضافه شد. همه‌ سطح زیرین حیاط را کتابخانه حسینیه ارشاد تشکیل داده است.

در سال ۱۳۵۱ ساواک به دستور شاه، حسینیه را تعطیل کرد و این مکان تا پس از انقلاب اسلامی بازگشایی نشد.

پس از بازگشایی مجدد حسینیه ارشاد، ناصر میناچی مدیریت آن را برعهده گرفت. وی تا زمان مرگ جز وقفه‌ای که به دلیل تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت موقت مهدی بازرگان، پیش آمد مدیریت حسینیه‌ی ارشاد را بر عهده داشت.

اما این مکان تاریخی، پس از انقلاب اسلامی مکان برگزاری جلسات تدوین پیش‌نویس قانون اساسی بود، جایی‌که در سال‌های دور محل سخنرانی شخصیت‌هایی چون «آیت‌الله مطهری»، «آیت‌الله هاشمی رفسنجانی»، «استاد محمد تقی جعفری»، دکتر علی شریعتی و «آیت‌الله مکارم شیرازی» بوده است.

طرح حریم حسینیه ارشاد تهران با شماره ۱۰۸۵۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.