صدور مجوز ساخت پارکینگ برای مجتمع‌های تجاری
صدور مجوز ساخت پارکینگ برای مجتمع‌های تجاری
غفلت مديريت شهري از محاسبه دقيق «گنجايش ترافيكي» در مناطقي كه مجوز ساخت «مال» در آنها صادر شده، گره عبور و مرور در تهران را كورتر كرد. به‌عنوان نمونه، در منطقه پنج تهران، يك مجتمع تجاري تازهتاسيس در بافت مسكوني، جريان عبور و مرور ساكنان محله را قفل كرده و مشکلات سكونت در خيابان‌هاي اطراف را افزايش داده است. به‌رغم تعبيه انبوه پاركينگ در اين مجتمع، عدم تناسب بين «ظرفيت محدود مسيرهاي منتهي به مجتمع» و «حجم نامحدود فضاي خريد»، ترافيك اين منطقه غيرقابل‌تحمل شده است.
غفلت سال‌هاي اخير مديريت شهري تهران از «انجام محاسبات ساده ترافيكي» هنگام صدور يكسري پروانه‌هاي ساختماني خاص، هم‌اكنون گره «پارك خودرو» در خيابان‌هاي پايتخت را پيچيده‌تر كرده است.
وضع موجود مجتمع‌هاي تجاري بزرگ و تازهتاسيس در چند منطقه تهران نشان مي‌دهد: مجوزهايي كه طي دو، سه سال اخير براي احداث تعدادي مجتمع تجاري چندمنظوره موسوم به «مال» در يكسري مناطق صادر شده است، انطباق لازم و حتي حداقلي با ويژگي و بافت مسكوني اين محله‌ها ندارد و اين مغايرت در اولين عارضه، خود را به شكل «قفل شدن جريان عبور و مرور» در اطراف مجتمع‌هاي جديد نشان داده است.
در برخي از اين مجتمع‌ها كه اخيرا مورد بهره‌برداري قرار گرفته‌اند، 5 تا 7 طبقه از فضاي زيرزمين–تراز منفي مجتمع- به تامين پاركينگ با گنجايشي حداقل معادل 1500 خودرو، اختصاص داده شده اما معابر تنگ اطراف اين مجتمع‌ها و عدم تناسب بين «ظرفيت محدود مسيرهاي هدايت خودروهاي شهروندان به مجتمع» و «حجم نامحدود فضاي تجاري مجتمع براي جذب گردشگر»، دسترسي مردم به پاركينگ‌هاي انبوه تعبيه شده در زيرزمين «مال»ها را عملا غيرممكن كرده است.
مشاهدات در سطح شهر تهران، وضعيت آشفته ترافيك در اطراف اين مجتمع‌ها را به خوبي تاييد و بازگو مي‌كند. از يك‌سو پارك خودروهاي مراجعه‌كنندگان در فواصلي دورتر از مجتمع و حتي در حاشيه اتوبان‌هاي اصلي نزديك اين برجها و از سوي ديگر، مزاحمتي كه ترافيك ناشي از اين مراجعه‌ها براي ساكنان محله‌هاي مجاور «مال»، به‌وجود آورده‌اند تنها بخشي از پيامد محاسبات غلط شهرسازي مسوولان براي صدور مجوز ساخت اين مجتمع‌ها است.
تبعاتي كه در آينده نزديك، اين بار براي سرمايه‌گذاران و صاحبان واحدهاي تجاري اين برجها به‌وجود مي‌آيد، تاثير گره كور ترافيك در خيابان‌هاي منتهي به اين مجتمع‌ها بر خستگي و رويگرداني شهروندان از مراجعه مجدد است. اين اتفاق مي‌تواند نرخ فروش و درآمدزايي اين مجتمع‌ها را در درازمدت كاهش دهد.
بررسي‌هاي «دنياي‌اقتصاد» نشان مي‌دهد: ساخت‌وساز «مال» در تهران عمدتا در مناطق يك تا سه و همچنين منطقه5 و منطقه 22 در جريان است. اين در حالي است كه از ميان اين پنج منطقه، فقط منطقه22 به لحاظ معابر پهن و تراكم جمعيتي كم در محله‌ها، مناسب احداث اين نوع مجتمع‌ها ارزيابي مي‌شود.
در چهار منطقه ديگر كه به محل تجمع برج‌هاي تجاري چندمنظوره تبديل شده، دو ويژگي «بافت متراكم مسكوني» و «عرض باريك خيابان‌هاي فرعي»، مشكلات متعددي را در آينده و هنگام افتتاح اين برج‌هاي در حال ساخت، براي اهالي محل ايجاد خواهد كرد.
اين همه برج تجاري در شرايطي، مناطق محدود و محله‌هايي خاص از تهران را تسخير كرده‌اند كه طبق اعلام اخير شوراي عالي شهرسازي و معماري كشور، هنوز ضوابط معين و قابل تاييدي براي بلندمرتبه‌سازي در پايتخت وجود ندارد!
شوراي عالي شهرسازي و معماري كشور هفته گذشته با هشدار به مديريت شهري تهران، بابت تاخير چندساله در تدوين و ارائه ضوابط نحوه احداث بلندمرتبه‌سازي به شوراي عالي، اعلام كرد: شهرداري تهران طبق مصوبات طرح جامع شهر تهران، بايد سال‌ها پيش، اين ضوابط را تصويب مي‌كرد.
غيبت مقررات استاندارد و مورد تاييد شوراي‌عالي شهرسازي براي برج‌سازي در تهران، مي‌تواند به‌عنوان بستر اصلي در بروز آشفتگي امروز شهر به‌خصوص در محله‌هاي اطراف برج‌هاي تجاري مطرح باشد. مشكلات تردد و عبور و مرور همسايگان اين برجها، در يك نمونه خاص، به اطراف يك مجتمع تازهتاسيس در منطقه5 تهران مربوط مي‌شود.
راه صعب‌العبور دسترسي به يك مجتمع
صد متر مانده به یکی ازمجتمع‌های تجاری غرب تهران بر تراکم خودروها افزوده می‌شود. اهالی محل کم کم به ترافیک این منطقه عادت کرده‌اند. خودروها سرگردان به دنبال جای پارک هستند. ترافیک تا کوچه پس‌کوچه‌های اطراف این مجتمع کشیده شده است. برای رسیدن به پارکینگ این مجتمع باید از کوچه‌های اطراف عبور کرد تا به پارکینگ چند طبقه و مجهز این مجتمع رسید. این در حالی است که در یکی از مجتمع‌های تجاری دیگر درهمین منطقه با ایجاد دسترسی اختصاصی به پارکینگ مراجعه‌کنندگان کمتر گرفتار چنین مشکلاتی هستند.
بیشتر مراجعه‌کنندگان به این مجتمع ترجیح می‌دهند به جای آنکه گرفتار ترافیک داخل کوچه‌ها شوند در حاشیه بزرگراه پارک کنند تا گرفتار هفت خوان ترافیکی اطراف این مجتمع نشوند. اما چرا با وجود عوارض بالایی که این نوع ساختمان‌ها به شهرداری می‌دهند پیش‌بینی‌های لازم برای رفاه مخاطبان این مجتمع چندمنظوره نشده است.
ولی نجاتی معاون ترافیکی شهردار منطقه5 در این رابطه می‌گوید: سه گزینه برای رفع مشکل این مجتمع تجاری پیش‌بینی کرده‌ایم و به‌زودی مشکل ترافیکی منطقه حل می‌شود.
او با گلایه از پلیس راهنمایی و رانندگی بابت عدم همکاری مناسب در برخورد با خودروهای متخلفی که در حاشیه این مجتمع پارک مي‌كنند، می‌گوید: یکی از راهکارهای ما ایجاد ورودی و خروجی اختصاصی برای این مجتمع است. یکی از راه‌حل‌هاي شهرداری برای کاهش ترافیک این منطقه یک‌طرفه کردن خیابان پیامبر و انسداد دسترسی به بزرگراه ستاری از مسیر خیابان پیامبر است؛ راه‌حلی که دو سه روزی است اجرایی شده است تا حجم ترافيك در خياباني كه اين مجتمع عظيم در آن احداث شده، تاحدودي سبك شود. قائم‌مقام ترافیکی شهرداری منطقه 5 تهران در توضیح علت یک‌طرفه شدن خیابان پیامبر می‌گوید: یک‌طرفه شدن خیابان پیامبر بر اساس تصمیم کمیته شبکه معابر حملونقل ترافیک شهر تهران اتخاذ شده و بر این اساس، این خیابان یک‌طرفه می‌ماند.ولی نجاتی توضیح می‌دهد: مسیر جایگزین دسترسی این خیابان به بزرگراه ستاری نیز از انتهای خیابان پیامبر، بزرگراه حکیم و بزرگراه ستاری تعیین شده است.
نجاتی اضافه می‌کند: البته این تنها طرح منطقه برای حل مشکل ترافیک ناشی از این فروشگاه نیست و به‌زودی با طرحی که به‌طور کامل اجرایی می‌شود، تاثیرات خوبی را در منطقه شاهد خواهیم بود.
این مسوول شهرداری منطقه 5 در پاسخ به اینکه آیا قبل از ساخت این مجتمع برای ترافیک آن مطالعه شده بود، تاکید می‌کند: مطالعات ترافیکی در زمان ساخت این مجتمع صورت گرفته بود و آن مطالعه نیز همچنان ادامه دارد اما در آن زمان این‌گونه صلاح دیده شد تا به مجتمع مجوز داده شود. درحالی‌که این مسوول شهرداری از انجام مطالعات برای ساخت این فروشگاه خبر می‌دهد؛ اما دیگر مسوولان شهری با وی هم‌نظر نیستند.
جانشین رئیس پلیس راهور تهران نیز ضمن گلایه از ترافیک ناشی از این فروشگاه و تعداد اندک پارکینگ‌های آن، می‌گوید: شهرداری از ابتدا نباید مجوز این مجتمع را صادر می‌کرد زیرا مراجعه به فروشگاه زیاد و محل تردد و پارک خودرو بسیار اندک است.
سرهنگ حسن عابدی می‌گوید: به‌رغم مشکلات اهالی محل مجبور به انسداد مقطعی ورودی خیابان پیامبر به ستاری هستیم و راهکار دیگری به نظر نرسیده است.
وی با بیان اینکه از زمان راه‌اندازی این فروشگاه تعداد زیادی نیروهای ما جهت تسهیل در عبور و مرور شهروندان در محل‌های اطراف این فروشگاه هستند، می‌گوید: در حال حاضر تصمیمی جامع در این رابطه در نظر گرفته نشده و راهکاری نیز تاکنون به نتیجه نرسیده است.
35 دقیقه عمر روزانه، صرف پارکينگ‌يابي
یافتن جای پارک، یکی از مشکلات قدیمی پایتخت‌نشینان است. حتی ساماندهی پارک‌های حاشیه‌ای و ایجاد پارکینگ‌های عمومی نیز سبب کاهش مشکلات تهرانی‌ها در این رابطه نشده است. این مشکل در آپارتمان‌هایی که در همسایگی مجتمع‌های اداری و تجاری هستند بیش از سایر مناطق نمود دارد. بانک‌ها و بیمارستان‌ها، مجتمع‌های دولتی حتی برای کارمندان خود نیز فضای پارک پیش‌بینی نکرده‌اند و مراجعه‌كنندگان این ادارات با پارک دوبله خودروهایشان، یا توقف مقابل پارکینگ همسایگان سبب آزار و اذیت اهالی محل می‌شوند. طبق استاندارد‌هاي بين‌المللي، سهم حاشيه خيابان‌ها از خودروهاي پارك‌شده در يك شهر، مي‌تواند حداكثر 30درصد باشد و 70 درصد مابقي خودروهاي توقفي بايد در سطوح مسقف، پارك شوند. اين در حالي است كه در برخي محله‌هاي تهران، 100 درصد خودروهاي پارك‌شده، در سطوح خيابان‌ها متوقف هستند!
براساس آمارهای ارائه شده از سوی برخی از کارشناسان امور شهری در تهران روزانه بیش از یک میلیون خودرو برای پیدا کردن جای پارک مناسب بين 15 تا 35دقیقه وقت صرف می‌کنند. ابوالفضل قناعتی عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران درباره حل معضل پارکینگ در پایتخت می‌گوید: براساس برنامه پنج‌ساله دوم شهرداری تهران، پایتخت به ۶۰ هزار پارکینگ مسقف نیاز دارد. به گفته وی، یکی از جدی‌ترین چالش‌های شهر تهران نبود فضای پارک خودرو است و رویکرد ما در برنامه پنج‌ساله دوم شهرداری تهران ایجاد پارکینگ‌های مسقف در معابر پرتردد است که امیدواریم با حذف پارک حاشیه‌ای از بار ترافیکی این مناطق کاسته شود.
عضو شورای شهر تهران با اشاره به کمبود فضای پارک در پایتخت می‌گوید: به‌دلیل کمبود پارکینگ در پایتخت، در حال حاضر بیشتر از فضاي پارک حاشیه‌ای استفاده می‌شود.
حجت میرزایی
کارشناس اقتصاد شهر
ظرفیت پارکینگ «مال»ها براساس سطح حداقلی نیازها پیش‌بینی می‌شود و برآورد‌ها در این زمینه دقیق و واقع‌بینانه نیست. در حالی که باید حداکثر نیاز به پارکینگ در زمان پیک مراجعه‌کننده در نظر گرفته شود. زیرا به جز مراجعه‌کنندگان مردمي، بايد محاسبات مربوط به تعداد شرکای مالی، خریداران عمده و ساير افرادي كه در طول روز به اين برجها رفت‌وآمد مي‌كنند نيز پیش‌بینی شوند، اما به دلیل ملاحظات فنی و تکنولوژیک و مسائل ایمنی در گودبرداری همیشه کمتر از نیازهای واقعی پیش‌بینی می‌شود. همچنین باید فعالیت‌هایی را که اطراف این مال‌ها شکل می‌گیرد هم در افزایش ترددها پیش‌بینی کرد. افزایش حملونقل در این مناطق اثر غیرمستقیم این مال‌ها است. در مناطقی که این مراکز تجاری بزرگ ایجاد شده‌اند، ترافیک بیش از سایر مناطق است که متاسفانه شهرداری در هنگام صدور پروانه این موارد را در نظر نمی‌گيرد و تنها به فکر تامین مالی و دریافت عوارض است، در حالی که این ملاحظات بسیار مهم است. هر چند برای هر پروژه بزرگ طرح‌های مطالعاتی ترافیکی انجام می‌شود، اما همه جوانب در این مطالعات در نظر گرفته نمی‌شود. از میان پنج منطقه‌ای که بیشترین مال در آن احداث شده منطقه دو و 22 به دلیل دسترسی بزرگراهی و وجود فضاهای ترافیکی مناسب بهترین مناطق برای ایجاد مال هستند؛ اما مناطق یک، سه و پنج با توجه به تراکم جمعیت چندان مناسب ایجاد این مجتمع‌ها نیستند، اما آنچه در هنگام ایجاد آن در نظر گرفته می‌شود، همجواری با مراکز جمعیتی و صرفه بیشتر اقتصادی است و کمتر با واقعیت‌ها و مشکلات منطقه همخوانی دارد.
