تورم مسكن و كمبود عرضه در ۸ كلان‌شهر
تورم مسكن و كمبود عرضه در 8 كلان‌شهر
بخش حساس و استراتژيك طرح مسكن‌مهر، در 17 شهر جديد كشور متمركز شده است كه به‌رغم بيشترين نياز از طرف ساكنان 8 كلان‌شهر اصلي به اين واحدها، تاكنون كمترين ميزان افتتاح‌هاي مسكن‌مهر به عملكرد شهرهاي‌جديد اختصاص داشته است.
از حداقل 2 ميليون واحد مسكوني‌مهر در كل كشور، 400 هزار واحد در شهرهاي جديد ساخته شده است اما در حالي كه تاكنون نيمي از كل مسكن‌مهر (يك ميليون واحد) تحويل متقاضيان شده، در شهرهاي جديد حداكثر 35درصد مسكن‌مهر به سرانجام رسيده است.
همه واحدهاي مسكوني شهرهاي‌جديد به متقاضيان فاقد مسكن مستقر در كلان‌شهرها پيش‌فروش شده است؛ در تهران حداقل 200 هزار خانوار واحدهاي پرند و پرديس و هشتگرد را پيش‌خريد كرده‌اند. آنچه اهميت پروژه‌هاي 99ساله در شهرهاي‌جديد را تا چندين برابر ساير شهرهاي كشور افزايش داده، تورم مسكن و كمبود عرضه در 8 كلان‌شهر است. در ساير شهرها، برخي از اين پروژه‌ها تا يكي دو سال پيش، متقاضي نداشت و در مقايسه با قيمت مسكن در داخل شهر، خانه‌هاي ارزان يا متفاوتي به حساب نمي‌آمد.
هم‌اكنون، برخي پروژه‌هاي مسكن‌مهر در شهرهاي جديد در نوعي باتلاق فرورفته‌اند و به رغم چندين برنامه زمان‌بندي براي واگذاري چه در دولت قبل و چه در دولت فعلي، سرنوشت 260 هزار مسكن‌مهر ناتمام در شهرهاي جديد نامعلوم است.
معاون وزير راه‌وشهرسازي در امور شهرهاي جديد اگر چه باتلاق را قبول ندارد، اما تحويل واحدهاي باقيمانده تا پايان سال94 را مستلزم همكاري مثلثي مي‌داند كه اضلاع آن را پيش‌خريداران، پيمانكاران و دستگاه‌هاي خدمات‌رسان تشكيل داده‌اند. متن گفت‌وگو با محسن نريمان مديرعامل شركت شهرهاي جديد را در زير بخوانيد:
پروژه‌های مسکن مهر در شهرهای جدید به باتلاقی عمیق فرورفته‌اند که مجموعه‌ای از بی‌مهری‌ها شامل خلف وعده پیمانکاران، لجبازی مالی پیش خریداران و کم‌محلی دستگاه‌های خدمات‌رسان برای تامین آب، برق، گاز و... بانی تشکیل اين باتلاق شده است. چقدر در خارج کردن این پروژه‌ها از وضع موجود، مصمم هستید؟
پروژه بزرگ مسکن مهر از همان آغاز با مشکلاتی رو‌به‌رو شد. در واقع هر پروژه‌ای در این وسعت، با این عظمت و با این حجم اعتبار مورد نیاز طبیعی است که اگر با برنامه‌ریزی و کار مطالعاتی دقیق انجام نشده باشد، به ناچار به مشکلات بزرگی بر‌می‌خورد.
واقعیت این است که در دولت قبلی شتابزده براساس تکلیف قانون ساماندهی، پروژه مسکن مهر را شروع کردند و حتی در طول کار و نه قبل از اجرا، تصمیمات مهم در مورد نحوه اجرای کار اتخاذ می‌شد که اقدام درستی نبود.
بنابراین یکی از مشکلات مسکن مهر عدم برنامه‌ریزی و عدم مطالعه دقیق روی این طرح بود که این خلأ الان آثار خود را بیشتر نمایان کرده است.
البته من راجع به کل مسکن مهر نمی‌توانم اظهار نظر کنم چراكه در شهرهای جدید در حال حاضر متولی 400 هزار مسکن مهر از مجموع بیش از دو میلیون واحد مسکن مهر در کل کشور هستیم.
یعنی در واقع نزدیک به 20 درصد از مسکن مهر کل کشور در شهرهای جدید واقع شده که در حال حاضر با پیشرفت بیش از 75 درصد، در حال ادامه است. تلاش داریم در نهایت تا سال 94 پرونده این پروژه را در شهرهای جدید ببندیم و به آن خاتمه دهیم. اما متولی مسکن مهر تنها وزارت راه و شهرسازی نیست، متولی اصلی مسکن مهر دولت و مردم هستند.
اين باتلاق به خاطر چيست؛ پول يا خدمات؟
ما در مسکن مهر اعتبار دولتی نداریم. آورده مردم به اضافه تسهیلاتی که مردم از دولت می‌گیرند جمع می‌شود و پروژه مسکن مهر با این منابع مالی انجام می‌شود. هر جا که مردم آورده‌های خود را به موقع پرداخت نکنند به همان اندازه اتمام مسکن مهر و تحویل آن به مردم با مشکل و تاخیر مواجه می‌شود.
توام با این موضوع، هر جا که سایر دستگاه‌ها به وظایف خود مانند تامین آب، برق، گاز، تامین شبکه‌های ارتباطی به موقع و به درستی عمل نکنند، مسکن مهر دچار چالش خواهد شد. ما مصمم هستیم و تلاش می‌کنیم که این چالش‌ها را به حداقل برسانیم. با هماهنگی و ایجاد تعامل بین ارکان و ارگان‌های مختلف متولی امر همچون وزارت راه و شهرسازی، وزارت نیرو، شهرداری و سایر دستگاه‌های مرتبط، تلاش می‌کنیم ضمن تامین و اجرای برنامه‌های خدمات زیربنایی و روبنایی، مسکن مهر را به مراحل پایانی ساخت و آماده‌سازی نزدیک کنیم. صریحا هم اعلام کرده‌ایم، حالا که با تاخیرها و افزایش قیمت تمام‌شده مسكن‌مهر مواجهیم برای پیمانکارانی که تاخیرشان موجه و ناشی از افزایش قیمت‌ها و نه کم کاری خودشان است، سقف تسهیلات مسکن مهر را از 25 میلیون تومان به 30 میلیون تومان افزایش دهیم و با این روش بخشی از مشکل مسکن مهرهایی را که با کمبود آورده و اعتبار مواجهند حل کنیم. همچنین در مورد بخش دیگری هم که اغلب واحدهای تعاونی‌ساز هستند و به دلیل مشکلات تعاونی‌ها با تاخیر مواجهند، با تشکیل جلسه و بررسی وضعیت و مشکلات آنها، تصمیم‌گیری کنیم.
این موارد در جلسات شورای مسکن و جلسات وزارت راه وشهرسازی و شرکت عمران شهرهای جدید که در گستره کشور برگزار می‌شود در حال برنامه‌ریزی، شناسایی و بررسی است.
ظاهرا يكي از سرشاخه‌هاي مشكلات از پيمانكاران بزرگ مقياس نشأت مي‌گيرد. شركت‌هايي كه قرارداد ساخت بالاي چهار تا پنج هزار واحدي دارند اما تا به حال بخش زيادي از مسكن مهر را تحويل نداده‌اند.
قرار است وضعیت پیمانکاران بزرگ مسکن مهر مانند کیسون، کوزو، مپسا، هسا و انبوه‌سازان را رصد کنیم. در شهرهای جدید این پنج پیمانکار عمده پروژه‌ها را انجام می‌دهند. جلسات متعددی با این پیمانکاران برگزار شده و مشکلات موجود در مسیر فعالیت این پیمانکاران در حال استخراج و بررسی است. در این مسیر آسیب‌ها و اشکالات موجود شناسایی شده است. برای این پیمانکاران و مشکلاتشان طرح و برنامه داریم. البته آن دسته از پیمانکارانی که زیاده‌خواه هستند و عذرشان در رابطه با تاخیر در تحویل واحدها از نظر ما پذیرفته نیست با آنها مطابق با قوانین جاری کشور برخورد می‌کنیم.
با این وجود، آن گروه از پیمانکارانی که اسیر جهش‌های قیمتی شده اند، از طریق بخشنامه‌های پرداخت مابه‌التفاوت منوط به اینکه به موقع کار را تمام کنند طرح افزایش سقف تسهیلات را در نظر گرفته‌ایم که پس از تصويب در بانك‌مركزي به آنها پرداخت می‌شود.
در یک سال گذشته، پروسه افتتاح و تحویل واحدهای مسکونی مهر تقريبا تعطیل بود و حتی تحرک و جنب و جوشی هم در کارگاه‌های ساختمانی مسکن مهر نبود. در نتیجه این تصور برای برخي پیمانکاران مسکن مهر به وجود آمده که چون دولت یازدهم از اساس با مسکن مهر موافق نیست، کاری هم به کار عوامل این طرح ندارد. شنيده شده برخي از همين سازنده‌ها تسهيلات را گرفته‌اند و با آن جاهای دیگری سرمایه‌گذاری کرده‌اند و پروژه‌های مسکن مهر را هم به امان خدا رها کرده اند؛ این وسط، پیش خریداران هستند که متضرر می‌شوند، این واقعیت را قبول دارید؟
شما مفروضاتی را در سوالتان مطرح کردید که من آنها را قبول ندارم.
انتقاد منطقی که دولت یازدهم به مسکن مهر وارد کرد این بود که بخشی از تورم‌های ایجاد شده به خاطر تسهیلات بی‌پشتوانه و تزریق 50 هزار میلیارد تومان اعتبار برای ساخت واحدهای مسکن است.
شاید نقد این مساله باعث شده این احساس به وجود آید که دولت باید نسبت به مسکن مهر کم‌محلی کند. در حالی که از ابتدای شروع فعالیت دولت یازدهم به کرات اعلام شد که ما به تعهدات دولت قبلی در خصوص اتمام و تحویل واحدهای مسکن مهر باقی مانده به مردم پایبند و متعهدیم.
برای مثال در حال حاضر در شهر جدید پردیس که در واقع جزو مهم‌ترین شهرهای جدید در اطراف تهران است، در یک‌سال اول دولت یازدهم رقمی معادل يك هزار و 300 میلیارد تومان در پروژه‌هاي مهر هزینه شده است كه به مراتب بیش از قبل بوده است. بخش دشوار مسکن مهر به دولت یازدهم منتقل شده است. بنابراین دلیل نمی‌شود که چون از ابتدا به دلایلی انتقاداتی به این طرح مطرح بوده، ما مسکن مهر را به حال خود رها کنیم .
در حال حاضر کارگاه‌های ساختمانی مسکن مهر برای ساخت واحدهای باقی مانده به سرعت و با جدیت فعال هستند و ما پیگیر هستیم تا هر چه سریع‌تر این واحدها به مردم تحویل داده شود. ضمن اینکه تاکنون 50 هزار میلیارد تومان از محل خط اعتباری بانک مرکزی به پروژه مسکن مهر اختصاص داده شده که دولت علاوه بر تعهدی که نسبت به مردم دارد برای بازگشت این ميزان تسهيلات به سیستم بانکی چاره‌ای جز اتمام واحدها نيست.
ما در هفته دولت بیش از 40 هزار واحد مسکن مهر را آماده تحویل داشتیم و تحویل دادیم و تلاش می‌کنیم این آمار را تا پایان سال به 100هزار واحد برسانیم. در صورتی که سایر دستگاه‌ها و وزارت‌خانه‌ها در تامین آب و برق و گاز واحدهای مسکن مهر همکاری کنند ما قادر به تحویل 150هزار واحد تا پایان سال خواهیم بود.
پروژه‌هاي مسكن‌مهر در شهرهاي جديد از سال 86 شروع شد و تا الان يك‌سوم واحدها تحويل شده است. دليل اين همه تاخير دقيقا چيست؟
علت اینکه الان در شهرهای جدید مقداری با تاخیر مواجهیم این است که این شهرها در مقایسه با سایر سایت‌های مسکن مهر با اقبال و استقبال بیشتری از سوی متقاضیان مواجهند. در حال حاضر بیشترین ارزش افزوده واحدهای مسکن مهر در دو شهر جدید پرند و پردیس است. تا پایان سال هم بنا داریم مترو شهر جدید هشتگرد را افتتاح کنیم که با بهره‌برداری از مترو در این شهر جدید به‌طور قطع ارزش افزوده قابل ملاحظه‌ای برای واحدهای مسکونی این شهر ایجاد خواهد شد. اما اینکه می‌گویید شهرهای جدید عقب هستند را قبول ندارم. علتش هم این است که دو دولت قبل بی‌محابا و بدون برنامه‌ریزی اقدام به دریافت تسهیلات از بانک‌ها کردند و بدون اینکه آورده مردم تامین شده باشد این تسهیلات را هزینه کردند. در واقع در دولت دهم از 70 درصد تسهیلات و 30 درصد آورده مردم در پروژه‌هاي شهرهاي جديد استفاده شد در حالی که این نسبت در دولت یازدهم برعکس شد یعنی استفاده از 30 درصد تسهیلات و 70 درصد آورده مردم. ما در جهت اقتصاد سالم و استفاده از سرمایه مردم برای تکمیل این واحدها وارد عمل شدیم. تلاش ما هم بر این است که نهایتا تا پایان سال 94 پرونده مسکن مهر را ببندیم. لازمه این امر هم آن است که مردم در این زمینه همکاری لازم را داشته باشند و نسبت به تکمیل آورده خود هر چه سریع‌تر اقدام کنند. از سوی دیگر پیمانکاران هم باید به تعهدات خود عمل کنند و از همه مهم‌تر اینکه دستگاه‌های متولی امر هم وظایف و تعهدات خود را انجام دهند.
