سه عامل تخریب باغات در تهران
سه عامل تخریب باغات در تهران
پدیده «تخریب و تجاوز ساختمانی به باغات سبز و نیمه‌خشک در شهر تهران» با برنامه‌ای که شورای‌شهر اجرای بخش‌هایی از آن را اواخر سال گذشته کلید زد، قرار است مهار شود.
2 سال پیش گفته شد، تغییر‌کاربری پهنه‌های سبز – مناطقی از پایتخت که زمین در آنجا جزو فضای‌سبز، پارک یا باغ تعریف شده است - خط‌قرمز مدیریت‌شهری تهران تعیین شده و من‌بعد هیچ مجوزی برای ساخت‌وساز روی زمین‌های سبز صادر نخواهد شد.
اما در طرح تفصیلی جدید تهران که همان زمان به عنوان سپر دفاعی باغات تهران در مقابل تجاوز‌های ساختمانی مطرح شد، هم‌اکنون پلاک‌هایی وجود دارد که کاربری آنها فضای‌سبز است، اما به برج یا ساختمان تجاری‌مسکونی تبدیل شده‌اند. این دوگانگی در مدیریت و حفاظت از مناطق سبز شهر تهران، اواخر سال گذشته جزو دستور کار شورای‌شهر تهران و شورای‌عالی شهرسازی‌ومعماری کشور قرار گرفت. نایب‌رئیس کمیسیون محیط‌زیست شورای‌شهر تهران دیروز اعلام کرد: سه عامل در تحریک مالکان باغات تهران به تخریب و ساخت‌وساز در این املاک موثر است که به ترتیب تراکم‌جمعیت و تقاضا برای سکونت در پایتخت، وابستگی درآمد شهرداری به عوارض ساخت و همچنين شکل موجود طرح تفصیلی جدید، این عوامل را تشکیل می‌دهند. محمد حقانی با بیان اینکه فقط 20درصد از باغات تهران باقی مانده است، از 2 برنامه اصلی شورای‌شهر در سال93 به ترتیب شامل اصلاح طرح تفصیلی و کاهش درآمدهای ناپایدار شهرداری به‌منظور مهار ساخت‌وساز در باغات تهران خبر داد.
حدودا دو ماه از دیدار مدیران شهری تهران با رهبر معظم انقلاب می‌گذرد. بفرمایید در این مدت چه برنامه‌ریزی عملیاتی برای تحقق منویات ایشان در باب حفظ و نگهداری باغات و فضای سبز شهر تهران در شورا انجام شده است؟
بلافاصله پس از دیدار و رهنمودهای مقام معظم رهبری کارگروهی تحت عنوان «باغات و فضای سبز» تدارک دیدیم. در این کارگروه هم از مسوولان اجرایی و هم از متخصصان این کار دعوت کردیم و جلساتی را برگزار کردیم كه این جلسات در حال جمع‌بندی است.
بازدید‌های میدانی هم از برخی باغات صورت گرفته است و درخصوص کاربری باغات هشدار‌ها و ماموریت‌هایی را به مسوولان مربوطه در ارتباط با حفظ و صیانت از باغات ارائه کردیم. حاصل کار این کارگروه امیدواریم در چند هفته آینده در صحن علنی شورا قرائت شود و گزارشی از صحن شورا به اطلاع مردم خواهیم رساند. ضمن آنکه بررسی‌هایی از وضعیت گذشته و فعلی باغات شهر تهران انجام شده است و سرانه مورد نیاز هر شهروند از سطح شهر تهران در این گزارش دیده شده است.
چه سطحی از باغات تهران تاکنون تخریب و تغییر کاربری داده شده‌اند؟
در چند سال گذشته بیش از سه هزار هکتار از مساحت شهر تهران را باغ تشکیل داده بود؛ اما با توجه به تغییر کاربری که این باغات در سال‌های گذشته داشته است در حال حاضر فقط 500 هکتار از این باغات در شهر تهران باقی مانده‌اند. این در حالی است که سرانه مورد نیاز برای هر شهروند تهرانی از فضای سبز شهر حدود 15 متر است. به همین دلیل کارگروه باغات و فضای سبز در نظر دارد در برنامه پنج ساله آینده شهر تهران این سرانه را به 6/17 مترمربع برای هر فرد تهرانی برسانیم؛ البته باید این موضوع را اضافه کنم که در واقع اضافه کردن سرانه فضای سبز در داخل شهر تهران تقریبا به لحاظ محدودیت‌های موجود در بخش زمین و افزایش پارک‌ها امکان‌پذیر نیست؛ اما برای تحقق منویات رهبری و دستیابی به اهداف مورد نظر بنا داریم فضای سبز مورد نیاز را در اطراف پایتخت حتی در کوهپایه‌ها و کمربند سبز تهران گسترش دهیم.
به نظر شما چه عواملی موجب شد تا در سال‌های اخیر حجم وسیعی از باغات تهران زیر بار ساخت‌وساز برود؟
یکی از عوامل بروز این پدیده نبود سیاست‌های متمرکز برای کنترل و ساماندهی جمعیت پذیری شهر تهران و ساماندهی مشاغل و صنایع در بخش‌های مختلف شهر تهران است. افزایش جمعیت به‌طور طبیعی نیاز به سکونتگاه را افزایش می‌دهد. این در حالی بود که سیاست‌های دولت در سال‌های گذشته نتوانسته این بخش را تحت کنترل قرار دهد و ساختار شهر برای پذیرش بار جمعیت اضافی به سمتی پیش رفته است که بخش زیادی از باغات و فضای سبز داخل شهر از بین برود.
دلیل دیگر هم درآمدهای ناپایدار شهری است که بخش زیادی از منابع درآمدی شهرداری تهران به آن وابسته است و هزینه‌های شهر را از محل آن تامین می‌شود.
طرح تفصیلی جدید در دو سال گذشته تا چه حد در تشویق و تحریک مالکان باغات به ساخت وساز موثر بوده است؟
متاسفانه یکی از ایراداتی که به نحوه تدوین و اجرای طرح تفصیلی از سوی شورای شهر تهران گرفته شده، ضوابط مربوط به تغییر کاربری باغات و پهنه‌های ارزشمند شهر است. به همین دلیل شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور این طرح را مورد بازنگری قرار داده است؛ چراکه بخش زیادی از پهنه‌های سبز به پهنه مسکونی تغییر کاربری داده شده است.
در این صورت از این به بعد تا چه حد می‌توان به توقف تجاوز ساختمانی به مناطق سبز شهر تهران امیدوار بود؟
در صورتی که طرح جامع و تفصیلی که در حال حاضر در حال بازنگری و اصلاح است مورد تایید متخصصین و کارشناسان معماری و شهرسازی باشد، قطعا می‌توان تا حدود زیادی کار را سر و سامان داد؛ ولی تا زمانی که وضعیت درآمدزایی شهر مبتنی بر فروش تراکم و عوارض ساخت‌وساز باشد متاسفانه تخلفات کنونی ادامه‌دار خواهد بود. البته اعضای شورای شهر چهارم به دنبال این هستند که براساس برنامه پنج ساله دوم شهری مسیر فعلی درآمدزایی شهرداری را تغییر دهند.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر در چند جلسه گذشته شورا اظهار کردند هنوز هم یکسری از باغات خاص مجوز تغییر کاربری دریافت می‌کنند. این باغات در داخل شهر تهران هستند؟
باغاتی که ایشان به آن اشاره داشتند مربوط به مجوزهایی است که تحت عنوان برج باغ به مالکان باغات داده می‌شود. اگرچه عنوان می‌شود با مجوز برج باغات مالکان اجازه ساخت در حداکثر 30 درصد از مساحت باغ را دارند، اما همین مجوزها منجر به تخریب باغات شده است.
در عمل علاوه‌بر ساخت 30 درصد از مساحت باغ، باقی مانده مساحت باغ نیز به بهانه ساخت استخر، کارگاه و... تخریب می‌شود؛ چون هنوز هم سود ساخت وساز بیش از 50 درصد است و همین امر مالکان را تشویق به تخریب باغات می‌کند.
