طرح تفضیلی جدید تهران اجرا شد
طرح تفضیلی جدید تهران اجرا شد
مديركل شهرسازي و طرح‌هاي شهري شهرداري‌تهران درباره جزئيات اجراي گام نهايي از مفاد طرح‌تفصيلي جديد اعلام كرد: اين گام «اصول شهرسازي» را شامل مي‌شود و با تشكيل كميته‌اي در معاونت شهرسازي و معماري شهرداري، تاكنون فهرستي از نابساماني‌هاي منظر شهري و ديداري پايتخت از جمله نماهاي بيگانه ساختمان‌ها به تفكيك محله و خيابان‌ها براي تعدادي از مناطق 22گانه تهيه شده است. مجيد پاكساز گفت: هم‌اكنون علاوه‌بر اصول «كالبدي» ساخت‌وساز همچون ميزان تراكم و نوع كاربري، نماي ساختمان در حال احداث نيز جزو خط‌قرمز شهرداري‌تهران قرار گرفته و اگر نماي يك ساختمان به تاييد نرسد، پايان‌كار براي آن صادر نمي‌شود.
گام نهایی از مفاد طرح‌تفصیلی جدید تهران وارد فاز اجرا شد
«نما» شرط صدور پایان‌كار
ساخت‌وسازهایی که نمای آنها توسط مهندس ناظر تایید نشود پایان‌کار نمی‌گیرند
دفاع مدیركل شهرسازی شهرداری تهران از كارنامه 20ماهه طرح‌تفصیلی: امكان عبور از خط‌قرمز به حداقل رسید
گام نهایی از اجرای ضوابط طرح تفصیلی جدید تهران 20 ماه پس‌از اعمال كامل مفاد و مقررات «كالبدی» در ساختوسازها – مقررات مربوط به میزان تراكم، نوع كاربری و پهنه‌ها- وارد فاز اجرایی شده و مدیریت شهری تهران با اعتقاد به اجبارپذیر نبودن «اصول شهرسازی» به عنوان ماهیت و محتوای این گام، در نظر دارد از یكسری سیاست‌ها و تسهیلات تشویقی برای رعایت مفاد مربوط به گام‌نهایی طرح‌تفصیلی در ساختوسازها استفاده كند.
مدیركل شهرسازی و طرح‌های شهری شهرداری تهران درباره جزئیات آنچه قرار است از سال آینده در چارچوب گام نهایی طرح تفصیلی جدید تهران در ساختوسازها اعمال شود، اعلام كرد: با تشكیل كمیته‌ای در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری، تاكنون فهرستی از زشتی‌ها و نابسامانی‌های منظر شهری و هویت دیداری پایتخت از جمله نماهای بیگانه ساختمان‌ها به تفكیك محله و خیابان‌ها، برای تعدادی از مناطق 22گانه شهر تهیه شده است.
مجید پاكساز ضمن دفاع از كارنامه طرح‌تفصیلی جدید تهران كه از اردیبهشت 91 تاكنون نقشه‌راه ساخت‌وسازهای پایتخت قرار گرفته، تاكید می‌كند: هم‌اكنون نمای طراحی‌شده برای ساختمان‌های در حال‌ساخت نیز همچون كاربری، تراكم و اصول‌فنی، جزو خط قرمز شهرداری تهران قرار گرفته و اگر نمای یك ساختمان به تایید نرسد، پایان‌كار برای آن صادر نخواهد شد.
پاكساز همچنین از جزئیات تسهیلات تشویقی برای استفاده از معماری سنتی، ایرانی و اسلامی در نمای ساختمان‌ها ازجمله پیشنهاد تخفیف در هزینه عوارض‌ساخت‌وساز خبر داد.
متن گفت‌وگو با مجید پاكساز مدیركل شهرسازی و طرح‌های شهری شهرداری تهران را در زیر بخوانید:
- طرح تفصیلی جدید تهران هنگام رونمایی در اردیبهشت91، طبق آنچه شهردار و معاون شهرسازی در همان زمان اعلام کردند، بنا بود فصل‌الخطاب هر نوع مقررات و ضابطه در حوزه صدور پروانه ساختمانی، قرار گیرد و خط‌قرمز سازنده‌ها باشد، طوری‌که به قول آقای قالیباف «اداره سلیقه‌ای تهران با بخشنامه و امضا پایان بگیرد.» آیا عبوری از خط‌قرمز طرح تفصیلی جدید تهران، طی یکسال و نیم گذشته وجود داشته یا خیر؟
طرح تفصیلی شهر تهران با در نظر گرفتن بسیاری از جوانب به ایجاد شهری یکپارچه از نظر ساختار و کمیت اندیشیده است. این کلیت‌نگری طرح تفصیلی مشتمل بر کلیه ساختوسازها بوده و به‌گونه‌ای تمهیدات لازم در ضوابط و مقررات طرح گنجانده شده که ضعف‌های ایجاد شده در کالبد شهر تهران ترمیم و اصلاح شود.
طرح تفصیلی جدید تهران کاملا بر اساس مطالعات نسبتا دقیق انجام شده، اجرا شده است و وجود کمیسیون‌های متعدد تصمیم‌گیری بر استعلای دقت آن افزوده است. همچنین تدوین ضوابط و مقررات طرح، امکان عبور از خط قرمز را به حداقل رسانده است.
- چرا در برخی مناطق تهران طی این مدت، پروانه‌هایی با کاربری و تراکم مغایر آنچه سایت استعلام طرح تفصیلی اعلام کرده، صادر شده است؟ مثلا در سایت، برای یک قطعه، پهنه مسکونی با تراکم سه‌طبقه تعیین شده، اما شاهد هستیم در آن قطعه ساخت مجتمع تجاری بلندمرتبه در جریان است. یا حتی قطعه‌ای دیگر که در پهنه‌سبز قرار دارد و باید از آن محافظت شود، برج اداری در حال ساخت است.
برخی از پروانه‌های ساختمانی قبل از ابلاغ طرح تفصیلی یکپارچه شهر تهران اخذ شده‌اند که با توجه به مدت اعتبار آنها ساخت و ساز شکل گرفته یا در حال انجام، امکان دارد با ضوابط پهنه مربوطه تفاوت داشته باشد. علاوه‌بر این مصوبات موردی مراجع ذی‌صلاح در این زمینه قابل ذکر است.
- اتفاقاتی که طی این مدت از بابت نحوه اجرای طرح تفصیلی جدید تهران افتاده، این تصور را برای کارشناسان، مردم و البته اعضای جدید شورای‌عالی شهرسازی به وجود آورده که کماکان راه لابی برای بسازوبفروش‌ها جهت تغییر ضوابط از قبل تصویب‌شده، باز است. چرا چنین شائبه‌ای به وجود آمده و مسوولیت و اقدامات شهرداری در این مقوله چگونه بوده است؟
تمامی بندهای طرح تفصیلی به انضمام جداول موجود در آن به‌طور کامل در سامانه شهرسازی قرار گرفته و دستور نقشه‌های صادره پس از آن تاریخ کاملا منطبق با آنها صادر شده است، لذا راه روی لابی بسته شده است.
- شورای‌عالی شهرسازی تصویب کرده، از این پس صدور پروانه برای مصوباتی از کمیسیون ماده پنج که مغایر طرح تفصیلی تصویب شده، متوقف شود. آیا معاونت شهرسازی این دستور را اجرایی می‌کند؟
شهرداری در تمام کشور به عنوان یک نهاد عمومی و اجرایی است و قاعدتا به مصوبات کلیه دستگاه‌های ذی‌صلاح و فرادست احترام گذاشته و ساز و کار لازم را برای اجرایی کردن آنها در پیش می‌گیرد.
- ظاهرا بحث عبور از خط‌قرمز طرح تفصیلی، بیشتر از آنچه به معاونت شهرسازی مربوط شود به تصمیماتی که در کمیسیون ماده پنج اتخاذ می‌شود، برمی‌گردد. شما چه قضاوتی دارید؟ آیا با تغییر کاربری و افزایش تراکم در شهر تهران موافقید یا مخالف؟
اساسا کمیسیون ماده پنج شهر تهران مرجع بررسی و تصویب طرح تفصیلی و تغییرات بعدی آن براساس قانون موضوعه ماده پنج شهرتهران قانون تاسیس شورای‌عالی شهرسازی و معماری است، بنابراین تغییرات بعدی از وظایف مصرح قانونی کمیسیون بوده، مگر مواردی که دارای مغایرت اساسی با طرح جامع باشد که باید فرآیند تایید شورای‌عالی شهرسازی و معماری را طی کند که در دفترچه ضوابط و مقررات طرح تفصیلی هم به آن اشاره شده است.
- فکر نمی‌کنید منشا این پدیده به وابستگی کمیسیون ماده5 به شهرداری مربوط می‌شود و اگر این کمیسیون از نظارت شهرداری خارج شود، این پدیده متوقف می‌شود؟
براساس قانون نظارت بر اجرای فرآیند طرح تفصیلی، با شورای شهرسازی و معماری است و شهرداری وظیفه نظارتی در این زمینه ندارد، بلکه کمیسیون ماده پنج شهر تهران دارای شخصیت حقوقی و مستقلی است که اکثریت اعضای آن (به استثنای شهردار محترم تهران) از معاونان وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی هستند، فقط کار دبیرخانه‌ای آن در شهرداری تهران انجام می‌شود.
به نظر می‌رسد در راستای تحقق مدیریت واحد شهری باید نسبت به اصلاح قانون و تفویض اختیار بیشتر به مدیریت شهری اقدام شود.
- به عنوان مدیرکل شهرسازی و طرح‌های شهری معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران، از روند ساخت‌وسازهای یکساله اخیر در شهر تهران به لحاظ میزان انطباق آنها با مقررات طرح تفصیلی جدید، راضی هستید؟ به این عملکرد چه نمره‌ای می‌دهید؟
پاسخ به این سوال قدری مشکل است چون اساسا در مورد پروانه‌های ساختمانی می‌توان چنین ادعایی را مطرح کرد که تمامی آنها در یکسال گذشته مطابق ضوابط و مقررات طرح تفصیلی یکپارچه شهر تهران بوده است، اما در مورد ساختوسازها باید بررسی شود و در برخی موارد تخلفات ساختمانی هم اتفاق می‌افتد.
- قرار بود 6ماه بعد از اجرای طرح تفصیلی جدید، ضوابط بلندمرتبه‌سازی هم تدوین شود اما تاکنون نشده است. در حالی که طی این مدت انبوه برج‌سازی‌های جدید در نقاطی که بارگذاری‌ها حداکثر 4طبقه بوده، اتفاق افتاده است. چرا تهران هنوز آیین‌نامه مشخص بلندمرتبه‌سازی ندارد؟
همانطورکه اکثر شهروندان تهرانی آگاهی دارند طرح‌های توسعه شهری جدید تهران (طرح‌های جامع و تفصیلی) در چارچوب طرح‌های ساختاری- راهبردی تهیه شده‌اند که در این راستا علاوه‌بر اینکه تکلیف عرصه‌های کلان شهر مشخص شده، در پاره‌ای از موارد و مواضع و موضوعات نیز تعیین تکلیف قطعی نشده است و پاسخگویی به املاکی که در محدوده‌های مزبور واقع شده‌اند، مستلزم انجام مطالعات بیشتر و تهیه طرح‌های تکمیلی شده که موضوع بلندمرتبه‌سازی نیز یکی از این موارد است. در حقیقت، این تکلیف اسناد فرادست (تهیه ضوابط بلندمرتبه‌سازی) که در طرح جامع و تفصیلی شهر تهران به آن اشاره شده، بلافاصله در دستور کار معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران قرار گرفت و با بهره‌گیری از خدمات مشاور شهرسازی و مدیران و کارشناسان شهرداری تهران بعد از انجام بررسی‌های کارشناسی و برگزاری جلسات متعدد هم‌اندیشی و هماهنگی و... خوشبختانه ضوابط موصوف آماده تحویل مراجع قانونی شده است.
- آیا تاخیر بیش‌از حد در تدوین این ضوابط، به صلاح شهر تهران است؟ اگر این ضوابط زمانی ابلاغ شود که ظرفیت برج‌سازی عملا تکمیل شده باشد، به چه درد می‌خورد؟
تدوین ضوابط مورد اشاره، نیازمند تدقیق و ظرافت‌های ویژه‌ای بوده تا در زمان اجرایی شدن، مشکلات مربوطه به حداقل رسیده و مکان‌یابی‌های بهینه در نقشه تهران پیش‌بینی شود. پس با توجه به پتانسیل‌های عمده شهر تهران و وجود مناطق مغفول‌مانده، امکان ایجاد محرک‌های توسعه شهر از طریق این ضوابط در اسرع وقت اجرایی خواهد شد.
- مقام معظم رهبری در دیدار اخیر مدیران شهرداری تهران، نکات ارزشمندی درباره معماری و وضع شهرسازی پایتخت مطرح فرمودند، طوری که مشخص شد معماری شهر تهران به سطح مطلوب هنوز نرسیده است. برای تحقق منویات ایشان چه برنامه عملیاتی دارید؟
امروزه تکرار و نمونه‌برداری ناقص از ویژگی‌های معماری بی‌هویت طوری در حال گسترش تدریجی در گوشه و کنار کشور است که در بعضی موارد حتی کمترین ارتباطی با فرهنگ شهری و بافت اجتماعی شهرها ندارد.
به کارگیری سبک‌های تلفیقی معماری سنتی منحصربه‌فرد هر زادبومی با الگوهای معماری نوین از راهکارهایی است که در این حوزه تا حدی می‌تواند کمک کند تا رنگ و روی شهرها از میان نرود.
برای حفظ معماری بومی، نیاز به فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی گسترده بین شهروندان داریم، فقط با محدود کردن مردم در ایجاد نماهای نو و منظرسازی مدرن برای ساختمان‌ها، نمی‌توان از تغییر هویت دیداری شهر جلوگیری کرد، بلکه باید با پیشنهاد روش‌های تلفیقی و ترکیبی، بستری فراهم کرد تا مردم با آگاهی کافی نسبت به زیبایی‌های ساخت و ساز براساس الگوهای سنتی به کمک فناوری‌های نوین، سراغ احداث بناهای شخصی بروند.
- شورای‌عالی شهرسازی هم اخیرا دستورالعملی برای نمای ساختمان‌ها ابلاغ کرد.
پس از ابلاغ دستورالعمل شورای‌عالی شهرسازی و معماری، کمیته‌ای در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران تشکیل شد تا در آن با حضور استادان خبره دانشگاهی و علمی و نمایندگان مناطق شهرداری در حوزه ساخت‌وساز وضعیت نمای شاخص شهر بررسی شود، همین‌طور در تعدادی از معاونت شهرسازی و معماری مناطق نیز به صورت پایلوت کمیته نما، تشکیل شود، به این صورت که زشتی‌ها و نابسامانی‌های منظر شهری تهران، محله به محله و منطقه به منطقه و به تفکیک خیابان مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
ارتفاع نامناسب، رعایت نکردن خط آسمان، ناهماهنگی مناظر یا تضاد رنگ‌های استفاده شده در آنها در بسیاری فضاهای شهری بررسی شد، اما فقط در بعضی مناطق نوساز ضابطه موردنیاز وجود دارد که بعضی در قالب اجبار و الزام و بسیاری در قالب توصیه به مردم ارائه می‌شود. به عنوان نمونه درگذرهای اصلی شهروندان در ساخت و ساز، ملزم به رعایت ضوابطی در مورد نوع مصالح، ابعاد پنجره‌ها و میزان پیش‌آمدگی می‌شوند، اما این محدود به مناطقی است که الگوی مصوب داشته‌اند (از جمله مناطق 7، 8، 13، 10 و 14 و در محورهای دماوند، پیروزی و خیابان امام خمینی). در مناطق دیگر برای بررسی نمای پیشنهادی، براساس عکس‌های ارائه شده از بافت پیرامونی آن، مطابقت انجام می‌شود تا با سنجش سبک‌های به‌کار رفته، بیشترین هماهنگی را در نمای ساختمان‌ها ایجاد کنیم.
تشکیل کمیته ارتقای کیفی سیما و نمای شهر تهران در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران به‌منظور سیاست‌گذاری در این حوزه، بوده و بر این اساس، بررسی‌ها برای اعمال نظر فقط روی نماهای شاخص و ساختمان‌های بلندمرتبه بالای 12 طبقه و مجتمع‌های تجاری و ساختمان‌های عمومی صورت می‌گیرد و وضعیت نمای محورهای اصلی شهر بازنگری می‌شود.
نظارت کافی و همکاری دقیق معماران و طراحان برای حفظ منظر شهری در ساخت و سازها در کنار شهروندان، موضوع دیگری است که می‌توان به آن اشاره کرد. در حال حاضر، شهرداری کنترل نقشه‌های ارائه شده برای نمای ساختمان‌ها را نیز در دستور کار جهت کنترل قرار داده و اگر اجرای دقیق آن به تایید مهندسان ناظر نرسد، پایان‌کار داده نمی‌شود.
برای جلب نظر شهروندان در این زمینه باید سراغ سیاست‌های تشویقی نیز رفت، بعضی ضوابط تکمیلی برای دعوت مردم به اجرای نماهای سنتی می‌تواند موثر واقع شود،
به این صورت که به عنوان مثال در صدور پروانه برای شهروندانی که سراغ این گونه نماها می‌روند، درصدی تخفیف قائل شویم. از این طریق در واقع به جای صرف هزینه‌های بعدی یا دریافت جریمه، به نوعی در اجرای چنین نمایی مشارکت می‌کنیم در هر حال این نکته ضرورت دارد بعد از بیانات مقام معظم رهبری در جمع شهردار تهران و مدیران شهری شخصا نسبت به پیگیری و تسریع در موضوع ارتقای سیما و منظر شهری و نمای ساختمان‌های در حال احداث و متقاضی پروانه بر اساس معیارهای اسلامی و ایرانی به مساله ورود پیدا کرده‌ام.
- نمای ساختمان‌ها کاملا به‌صورت سلیقه‌ای ساخته می‌شود و هیچ معنا و مفهومی که ندارد هیچ، باعث اختلال در نظم بصری و منظر شهری می‌شود. این وضعیت چه زمانی خاتمه پیدا می‌کند؟
پس از بهره‌گیری از نتایج و راهبردهای مطالعات و اقدامات عملیاتی در حوزه شهرسازی و معماری، زمینه تدوین و استخراج ضوابط و مقررات نما، منطبق با اصول و معیارهای اسلامی و ایرانی، فراهم شد و همچنین تصویب طرح تفصیلی و ابلاغ و اجرایی شدن آن در ابتدای سال 1391 و تاکید به تدوین و ارائه ضوابط عام نما برای ساختمان‌های شهر تهران، در بندهای 9-16 و 18-16 ضوابط و مقررات طرح‌های تفصیلی، این حوزه را بر آن داشت تا با عنایت به خلأ قانونی موجود در حوزه نمای شهری اقدام به تدوین ضوابط عام نمای شهری کند.
در حال حاضر، ضوابط عام نمای شهری تدوین شده و جهت بررسی به دبیرخانه کمیسیون ماده پنج شهر تهران ارسال شده است که پس از طی مراحل تصویب به همراه ضوابط خاص و هماهنگی‌هایی که در خصوص تعریف موضوع در فرآیند گردش صدور پروانه و پایان کار صورت پذیرفته در سطح 22 منطقه اجرایی و لازم الرعایه است. البته ذکر این مورد ضرورت دارد که در خصوص امکان ورود کمیسیون ماده پنج به مبحث نمای ساختمان‌ها تردید‌های حقوقی وجود دارد که کارشناسان در این زمینه در حال بررسی است.
- شورای‌عالی دستور بازنگری طرح تفصیلی جدید را صادر کرده است و می‌خواهد یک طبقه از تراکم را کم کند. با این اقدام موافقید؟ کاهش تراکم چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد؟
به نظر اینجانب هرگونه اقدام در این زمینه و موارد مشابه مستلزم بررسی و مطالعات جامعی از لحاظ اجتماعی، میزان جمعیت‌پذیری و... است تا در صورت امکان به حالت اولیه تبدیل شود.
