قالب تونل:

قالب های تونل از لحاظ بهره برداری شامل: تونل های راه (تونل جاده، تونل راه آهن و مترو) و تونل های آب (تونل سد شامل انحراف آب، آب بر، گالری تزریق و تونل فاضلاب) می باشند و از لحاظ مقطع به انواع مقاطع دایره ای شکل، نعل اسبی و... تقسیم می گردد.

در طراحی قالب های تونل می بایست فاکتورهای زیادی را مورد بررسی قرار داد از جمله مشکلات دسترسی و فضای کاری محدود، فضالازم جهت عبور و مرور وسایل نقلیه باری، توان حداکثر استفاده مجدد از قالب، سهولت تحرک در فضای محدود، ایجاد سطح صاف و صیقلی، مقاومت در برابر فشار بالای بتن، بهینه کردن وزن قالب و صرفه اقتصادی آن، عدم اعوجاج در طول تونل، هماهنگی بتن کف با دیواره و صدها نکته ریز دیگر که می بایست به صورت دقیق در طراحی لحاظ شود.

جهت بتن ریزی یک مقطع تونل حفاری شده ابتدا می بایست قالب کف ساز ساخت شود و بتن ریزی کف انجام گیرد. قالب های کف ساز معمولاً برای ˚90 (با توجه به شعاع انحنای تونل) از قسمت پایین مقطع ساخته می شوند. این قالب ها معمولاً در طول های 6 متر، 9 متر و 12 متر ساخته می شود. پوسته قالب به وسیله کالسکه حامل قالب که برروی ریل در حرکت می باشد، امکان بتن ریزی کف تونل را فراهم می سازد.

قالب تونل

ستون های کالسکه به صورت نر و ماده توسط جک های هیدرولیکی نگه داشته می شود و باعث جداسازی پوسته قالب از بتن اجرا شده برای حرکت آن در تونل می شود. این پوسته که به صورت غیر پیوسته در مقطع عرضی می باشد توسط خرپا و اعضای دیگر به هم متصل می گردد و امکان ماله کشی، پرداخت و کار برروی بتن ریخته شده را نیز به وجود می آورد. انکر بولت های دفنی نیز در این مرحله در بتن کار گذاشته شده و سپس در مرحله اجرایی، دیواره و سقف قوسی شکل مورد استفاده قرار می گیرد.

با اجرای دقیق کف قوس، می توان از پله انداختن بتن ها در مراحل مختلف بتن ریزی دیواره و سقف جلوگیری نمود. کف تونل را همچنین می توان به صورت سنتی و با استفاده از شابلون اجرا نمود.

در مرحله بعدی قالب تاج (سقف) و دیواره (که در سه قسمت ساخته می شود) با توجه به مقطع مورد نیاز ساخته و پس از قرار گرفتن در داخل تونل و مطابقت با بتن ریخته شده کف عملیات بتن ریزی صورت گیرد.

قابل ذکر است در برخی تونل ها با توجه به مقطع خاص می بایست عملیات بتن ریزی کف به همراه دیواره و تاج به صورت همزمان انجام گیرد که در این موارد قالب تمام مقطع طراحی و ساخته خواهد شد.

هر قالب تونل دارای یک کالسکه می باشد که سگمنت های ساخته شده تاج و دیواره تونل (که هر کدام معمولاً 1/5 متر می باشد) برروی این کالسکه سوار می شود و توسط چرخ هایی که در زیر پایه های این کالسکه تعبیه شده حرکت می کند که این حرکت می تواند توسط نیروی کششی یا سیستم خودرونده انجام گیرد.تمامی جک ها و دوپیچ های نگهدارنده تابلوی برق و... نیز برروی این کالسکه نصب می شوند.

در قالب های تونل هیدرولیکی عملیات باز و بسته شدن سگمنت ها توسط جک های هیدرولیک (مورب، افقی و قائم) صورت می گیرد ولی در قالب های تونل مکانیکی این عملیات توسط دو پیچ های مکانیکی صورت می گیرد.

جهت مهار نیروهای وارده علاوه بر دو پیچ هایی که نیروی وارده به سگمنت ها را به کالسکه منتقل می کنند، سگمنت های قالب به وسیله کفشک مخصوص به انکر بولت های تعبیه شده در بتن کف تونل بسته می شود.

هر قالب تونل دارای یک سیستم برق پیچیده و سیستم ویبراتور بدنه (برقی یا بادی) می باشد و بر روی سگمنت های تاج حفره هایی جهت اتصال لوله پمپ بتن ریزی و در سگمنت های دیواره دریچه هایی بابت بازدید و بتن ریزی تعبیه شده است.

پس از هر مرحله بتن ریزی ابتدا سگمنت های دیواره و سپس سگمنت های سقف توسط جک ها جمع شده و پس از تمیز کاری و روغن کاری رویه قالب، کالسکه جهت بتن ریزی مرحله بعدی حرکت می کند.

طول قالب های تونل معمولاً 6 متر، 9 متر و 12 متر می باشد.