بافت و نقش در معماری   

خــلـاصــــــــــــــه : بافت و نقش، اجزايي جدا نشدني در طراحي و معماري به شمار مي روند. اين ابزار نياز به همان توجهي دارند كه در زمان طراحي به حجم، رنگ، نور و ساير موارد مهم مي شود. بافت و نقش از دو لحاظ قابل بررسي هستند: يكي از نظر شكل و محتواي بصري كه درك آن با حس بينايي امكان پذير است و ديگري خواص فيزيكي و متريال آن هاست كه با حس لامسه قابل درك است كه عواملي مثل نور، رنگ، جنس، فرم و زاويه ي قرارگيري ناظر در اين مورد بسيار تاثيرگذار مي باشد.

آيا تا به حال فكر كرده ايد كه چرا مردم در تمام دنيا به اشياء قديمي علاقه مندند؟! يا مبلمان و اثاثيه ي جديد خود را با تركيب يا قراردادن اشياء قديمي و آنتيك، در فضاهاي مختلف زندگي جاي مي دهند؟!

ما درعصر پلاستيك، فولاد، شيشه، وينيل و مواد مصنوعي زندگي مي كنيم! همه ي آن ها صاف و بدون بافت هستند و تركيبي از يكنواختي و بي روحي در آن ها پيداست. امروزه در ساختن خانه ها و وسايل زندگي نوعي بازگشت به گذشته رواج يافته و بيشتر لوازم سنتي و قديمي بازسازي و احيا مي شوند تا محيط زندگي خشن و ماشيني را تعديل نمايند.

در موارد بسياري اشياء مورد استفاده نماينده ي گذشته ي ماست. پرده ها، فرش ها، طبقات چوبي، روميزي ولوازم دست ساز قديمي همه پر از روح و بافت هستند و به راستي شخصيتي مستقل در معماري سنتي دارند.

تفاوت بسياري بين يك نقاشي ديواري قديمي و يك پوستر قاب شده در چهارچوبي فلزي و سرد وجود دارد. اما امروزه نبود بافت در اشياء و فضاهاي زندگي نوعي مدرنيزم به شمار مي آيد و بيشتر لوازم گران قيمت نيز صاف و بدون بافت و نقش هستند كه از متريال هاي فلزي، پارچه ها و مصالح ساده ساخته مي شوند.

اما آيا به راستي اين نوع لوازم و فضاها براي زندگي انسان سرشار از احساس و علاقه مند به طبيعت مناسب است؟ قرن ها پيش نياكان ما، طبيعت را به محيط زندگي خود آوردند كه با نگاهي به آثار قديمي، مي توان نشانه هايي از طبيعت زنده را در درون نقش ها و بافت هاي آن ها ديد و اين هنر دليل محكم وعلمي براي اثبات تفاوت انسان هاي گذشته و امروزي است!

بافت درهنرهاي تجسمي مانند نقاشي، گرافيك ، معماري و عكاسي، يكي از مشخصه هاي مهم اثر و از ويژگي هاي زبان بصري است. بافت‌های ترسیمی را می‌توان با تغییر تراکم، تکرار و ترکیب خط ها، یا با ترکیب‌های مختلف تیره-روشنی و لکه‌های رنگ ایجاد کرد.

همچنین استفاده از ابزارهای مختلف بافت‌های گوناگونی می‌سازد. بافت‌های مختلف موجب حساسیت بخشیدن به سطح‌های گوناگون در اثر می‌شوند. هنگام مشاهده تنها تیرگی-روشنی‌دیده نمی‌شوند، بلکه حس بینایی و لامسه با هم ترکیب شده و نرمی، خشنی، سردی، سکون، زبري، گرمي و... احساس مي گردد.

بافت و نقش، اجزايي جدا نشدني در طراحي و معماري به شمار مي روند. اين ابزار نياز به همان توجهي دارند كه در زمان طراحي به حجم، رنگ، نور و ساير موارد مهم مي شود.

بافت و نقش از دو لحاظ قابل بررسي هستند: يكي از نظر شكل و محتواي بصري كه درك آن با حس بينايي امكان پذير است و ديگري خواص فيزيكي و متريال آن هاست كه با حس لامسه قابل درك است كه عواملي مثل نور، رنگ، جنس، فرم و زاويه ي قرارگيري ناظر در اين مورد بسيار تاثيرگذار مي باشد.

از ويژگي هاي يك بافت مناسب مي توان به تعادل، تناسب، تداوم، تاكيد و تنوع اشاره كرد كه وجود هر يك مستلزم وجود ديگري  و از اصول طراحي معماري است و به وسيله ي آن مي توان خاصيتي از فضا يا عملكرد آن را بيان نمود.

روش هاي بسياري براي ايجاد بافت و نقش در محيط زندگي وجود دارد.  كه به طور خلاصه به بعضي موارد اشاره مي شود:

ـ استفاده از فرش ها و موكت هاي طرح دار در كف. (براي اين كار فرش ها و كناره هاي ايراني و سنتي بسيار مناسب است. در كنار آن قاليچه هاي ترك، چيني، تركمن و كناره هاي قفقازي نيز توصيه مي شود).

ـ نصب تابلوهاي نقاشي  با فريم هاي چوبي يا دست ساز با مواد طبيعي كه داراي بافت و نقش هستند.

ـ استفاده از تابلوهاي نقش برجسته در ابعاد بزرگ و كوچك در ديوارها  و حجم هاي برجسته در سقف و قسمت هاي مناسب در فضاها ي مختلف.

ـ استفاده از گلدان ها ي سفالي و طرحدار با گل هاي طبيعي در گوشه ها و روي ميزها.

ـ ايجاد نگاره ي تزئيني در قسمتي از ديوارها به شكل حاشيه يا كادر و ...

ـ استفاده از سنگريزه هاي موجود در طبيعت وايجاد نقش هاي ديواري متناسب با فضاي مورد نظر.

ـ استفاده از كاغذديواري هاي طرحدار و داراي بافت با رنگ هاي مناسب و تلفيق آن با نور و ساير مصالح جلوه ي بصري زيبايي ايجاد مي كند.

ـ استفاده از پارچه ها، پرده ها، رومبلي و روميزی های متنوع و گلدار در فضاهاي مسكوني.

ـ كفپوش های ساخته شده از مصالح طبيعي نيز داراي بافت و شكل زيبايي هستند كه استفاده از آن ها به صورت تركيبي  مي تواند بسيار زيبا باشد.

ـ گچبري ها، هنر ويتراي (طراحي روي شيشه)، استيكرهاي نقش هاي تزئيني و بافت دار، كارهاي تزئيني دستي خانگي مانند گلدوزي، روبان دوزي و ساير هنرهاي دستي در قالب تابلو يا استند هاي زيبا در حجم هاي متناسب با فضاي مورد نظر نيز مي توانند زيبايي را در محيط زندگي به وجود آورند.