کتراک (ضد بتن ـ تخریب‌کننده سنگ، بتن و ساروج) : بخش اول
کتراک (ضد بتن ـ تخریب‌کننده سنگ، بتن و ساروج)
1- پودر منبسط شونده با کاربرد تخریبی در معادن و همچنین قطعات و اعضای بتنی است.
2- اين پودر پس از مخلوط شدن با آب، به‌صورت دوغاب در درون چال‌هاي از پيش حفاری‌شده ريخته می‌شود.
3- پس از گذشت مدتي از آبگیری، دوغاب حاصله تا چندين برابر خود افزايش حجم می‌دهد.
4- در اثر اين افزايش حجم، تنش فشاري بالايي به ديواره چال‌ها وارد می‌کند و اين تنش درنهایت موجب شكسته شدن ديواره چال، در نقاط ضعف موجود در اطراف ديواره می‌گردد.
5- کتراک به‌گونه‌ای عمل می‌کند که گاز و حرارت بالایی تولید نکرده ولی عمل شکست را تقریباً مانند انفجار انجام می‌دهد.
6- با حفاري و آرايش چال‌ها در جهت‌های خاص می‌توان شكسته شدن ديواره چال‌ها را هدايت نمود و درنهایت قطعات سنگ و يا بتن را به‌طور دلخواه برش داد.
7- در ایران از کتراک بیشتر در معادن سنگ بخصوص معادن سنگ گرانیت، در پروژه‌های عمرانی و راهسازی جهت تخریب و شکستن سنگ‌های مزاحم و نیز جهت شکستن بتن و یا ساروج استفاده می‌شود.
8- استفاده از كتراك در سنگ‌های پردرز و شكاف مناسب نمی‌باشد. زیرا جابجایی مواد و گاز در درزها باعث ایجاد شکستگی‌های ناهمگون می‌شود. بنابراين بهتر است از اين ماده در مورد سنگ‌ها و قطعات بدون درز و شكاف استفاده شود.
مزايای استفاده از کتراک
1- عدم نياز به استفاده از مواد ناريه (انفجاری)
2- سهولت استفاده و عدم نیاز به نيروي متخصص (تنها با يك آموزش کوتاه‌مدت می‌توان از اين پودرها استفاده نمود.)
3- سهولت حمل ونقل.
4- انعطاف‌پذیری شكل برش
(معمولاً در انجام عمليات آتشباري شكل برش چندان دلخواه نيست و با كم و زياد كردن ميزان مواد ناريه و نوع آن، شكل برش از حالت دلخواه خارج می‌گردد ولی در هنگام استفاده از پودرهاي منبسط شونده، چال‌ها در راستاي برش دلخواه حفر می‌شوند و همواره شكست در راستاي چال‌های حفاری‌شده رخ می‌دهد و لذا می‌توان به‌سادگی به سطح برش مطلوب دست یافت.)
5- سازگاري با محیط زیست
(به‌طورکلی پودرهاي منبسط شونده تركيباتي از مواد معدني طبيعي می‌باشند. كه استفاده از آن‌ها مشكل خاصي را ازنظر زیست‌محیطی به وجود نمی‌آورد.)
معايب استفاده از کتراک
1- استاندارد نبودن بعضي از اين مواد (متأسفانه بسياري از محصولات توليدي موجود به دلیل رقابت‌های مالی (کاهش قیمت محصول) ازنظر كيفيت فاقد مشخصات مطلوب هستند.)
2- شرايط آب‌وهوایی (بسياري از پودرهاي موجود در بازار ايران براي استفاده در شرايط آب و هوايي مختلف توليد نمی‌شوند و لذا از پودر واحدي در مناطق گرم و مناطق سرد استفاده می‌گردد. ازاین‌رو چون عامل گرما نقش بسيار تعیین‌کننده‌ای در فرآيند انبساط اين پودرها دارد، در هواي سرد از بازدهي زماني و مالي به‌شدت كاسته می‌شود.)
3- خطر انفجار و پرتاب سنگ (به دليل پايين بودن كيفيت بسياري از پودرهاي داخل كشور در هنگام استفاده از اين پودرها در هواي گرم و بخصوص در چال‌هایی كه در سنگ‌های آفتاب‌خورده حفرشده‌اند. اين پودرها تقریباً بلافاصله پس از استفاده دچار انبساط شديد شده و تقریباً مشابه مواد منفجره در هنگام انفجار عمل كرده و باعث پرتاب سنگ می‌گردد.)
4- كوچكي ابعاد برش (به دليل كيفيت پايين بسياري از پودرهاي داخلي، ميزان انبساط و تنش فشاري ناشي از اين پودرها بسيار محدود است. بعلاوه به خاطر هموژن و يكنواخت نبودن اين پودرها، در بسياري از چال‌ها ميزان انبساط با يكديگر تفاوت داشته و سطح برش خورده فاقد شكل صاف و يكنواخت است.)
5- ايمني (پايين بودن كيفيت توليد و استفاده از مواد مضر به خاطر ارزان تمام شدن قيمت توليد، می‌تواند باعث توليد گازهاي سمي و درنتیجه بروز ناراحتی‌های ريوي و چشمي در افراد گردد.)
کتراک (ضد بتن ـ تخریب‌کننده سنگ، بتن و ساروج)
چگونگی استفاده از کتراک
1- کتراک را به نسبت 3 کیلو با 1 لیتر آب مخلوط کرده و کامل هم زده شود تا مخلوطی یکدست شود.
2- اختلاط باید در ظروف پلاستيکي تميز صورت گيرد.
3- آب موردنظر بايستي آب معمولی باشد و املاحي نظير کلسیم و منیزیم نداشته باشد.
4- درجه حرارت آب براي اختلاط حدود 15 تا 40 درجه سانتيگراد باشد.
5- بلافاصله بعد از تهیه دوغاب تا ارتفاع 85% چال با آن پر شود.
6- سر چال‌ها با گوه چوبی بسته و خوب کوبیده شود.
7- تنها دلیل استفاده از گوه‌های چوبی برای جلوگیری از پاشیده شدن کتراک به بیرون از سوراخ‌ها می‌باشد و تأثیری در قدرت و عملکرد کتراک ندارد.
8- فعل‌وانفعالات شیمیایی کتراک از همان لحظه مخلوط کردن و ریختن درون چال‌ها شروع می‌شود و گوه‌های چوبی به بیرون رانده می‌شود و معمولاً نیازی به کوبیدن مجدد گوه‌ها با پتک نمی‌باشد.
9- بسته به نوع کتراک زمان تأثیر آن متفاوت است ولی معمولاً لازم است که حدود یک تا دو ساعت برای نهایی شدن تأثیر آن زمان در نظر گرفت که این زمان به سختی سنگ و عضو بتنی دارد.
تعدادی از تصاویر مربوط به اجرای چال و تخریب با کتراک در ادامه این مطلب ارائه شده است.
اجرای چال و تخریب سنگ با کتراک
اجرای چال و تخریب سنگ با کتراک
اجرای چال و تخریب سنگ با کتراک
